Po zielonych, czerwonych, żółtych i fioletowych certyfikatach będą jeszcze białe

W dniu 4 marca 2011 r. Sejm uchwalił projekt ustawy o efektywności energetycznej („Projekt”), implementujący dyrektywę 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/76/EWG („Dyrektywa”). Projekt ma na celu poprawę efektywności energetycznej oraz promowanie nowoczesnych technologii, które zmniejszają zużycie energii, a tym samym redukują szkodliwy wpływ sektora energetycznego na środowisko.

Białe certyfikaty

Projekt wprowadza system tzw. białych certyfikatów, które mają być wydawane za oszczędzanie energii. Są to świadectwa efektywności energetycznej, które występować będą obok istniejących już obecnie systemów wsparcia odnawialnych źródeł energii oraz produkcji energii w kogeneracji polegającej na wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej w możliwie najefektywniejszy sposób. Sama Dyrektywa definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące, potwierdzające roszczenia uczestników rynku w związku z oszczędnościami energetycznymi, uzyskanymi w efekcie zastosowania środków poprawy efektywności energetycznej. Definicja ta znajduje odzwierciedlenie w Projekcie.

Krajowy cel

Projekt określa m.in. krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej oraz sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz zasady uzyskiwania uprawnień audytora efektywności energetycznej. Zgodnie z Projektem i celem indykatywnym Dyrektywy, ustala się krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, który przewiduje uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej (energii lub paliwa zużytego przez odbiorcę końcowego) w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie ma obejmować lata 2001–2005. Oszczędność energii finalnej, o której mowa powyżej, obliczać się będzie, uwzględniając współczynniki sprawności procesów przetworzenia energii pierwotnej w energię finalną, które będą określone w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki.

Zadania jednostek sektora publicznego

W realizację zadań na rzecz efektywności energetycznej zostały włączone jednostki sektora publicznego, które zobowiązane są do stosowania co najmniej dwóch środków poprawy efektywności energetycznej. Wśród takich środków wymienia się m.in. umowę, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej.

Obowiązki

Zgodnie z Projektem, firmy sprzedające energię elektryczną, gaz ziemny lub ciepło odbiorcom końcowym, a także w odniesieniu do transakcji zawieranych na giełdzie towarowej: odbiorcy końcowi przyłączeni na terytorium Polski, będący członkami giełdy towarowej oraz domy maklerskie, działające na zlecenie takich odbiorców końcowych są zobowiązane do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw efektywności energetycznej. Szansę na uzyskanie tzw. białych certyfikatów będą miały przede wszystkim przedsiębiorstwa, którym poprzez inwestycje w innowacyjne technologie uda się zmniejszyć zużycie energii. Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej mają być wybierane przez Prezesa URE w trybie przetargu. Świadectwa efektywności energetycznej będą wydawane przez Prezesa URE i stanowić będą potwierdzenie deklarowanej oszczędności energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju, służących poprawie efektywności energetycznej.

W przypadku nieuzyskania i nieprzedstawienia Prezesowi URE do umorzenia dpowiedniej ilości świadectw, podmiot zobowiązany do ich uzyskania będzie musiał uiścić opłatę zastępczą. Projekt określa zarówno zasady ustalania wartości świadectw jak i wysokości opłaty zastępczej. Wartość certyfikatu oraz wysokość opłaty zastępczej obliczana jest na zasadach wskazanych w art. 12 ust. 1 i ust. 5 Projektu. Wartość świadectwa efektywności energetycznej wyrażona będzie w tonach oleju ekwiwalentnego, nie większej niż 3% ilorazu (i) kwoty przychodu ze sprzedaży energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego odbiorcom końcowym, osiągniętego za dany rok, w którym obowiązek ten jest realizowany, w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego sprzedającego energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny tym odbiorcom, (ii) kwoty transakcji zakupu energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego na giełdzie towarowej, osiągniętego za dany rok, w którym obowiązek ten jest realizowany, w przypadku odbiorcy krajowego działającego we własnym imieniu oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego działającego na zlecenie tego odbiorcy i jednostkowej opłaty zastępczej, o której mowa poniżej. Obowiązek, o którym mowa powyżej, nie będzie dotyczył przedsiębiorstw energetycznych sprzedających ciepło odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium RP, jeżeli wielkość mocy zamówionej przez tych odbiorców nie przekracza 5 MW. Należy zaznaczyć, że kwota przychodu pomniejszona będzie m.in. o kwotę przychodu ze sprzedaży gazu ziemnego w celu jego zużycia na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, kwotę ze sprzedaży gazu ziemnego w celu jego zużycia na cele nieenergetyczne i kwotę akcyzy naliczonej przez przedsiębiorstwo energetyczne z tytułu sprzedaży energii elektrycznej odbiorcy końcowemu.

Opłatę zastępczą wyrażoną w złotych obliczać się będzie jako iloczyn jednostkowej opłaty zastępczej, nie niższej niż 900 złotych i nie wyższej niż 2700 złotych za tonę oleju ekwiwalentnego a ilość energii pierwotnej, wyrażoną w tonach oleju ekwiwalentnego, równą różnicy między ilością energii pierwotnej wynikającą z obowiązku określonego wg. Rozporządzenia Ministra Gospodarki i ilością energii pierwotnej wynikającą ze świadectw efektywności energetycznej, umorzonych przedsiębiorstwu energetycznemu, odbiorcy końcowemu oraz towarowemu domowi maklerskiemu lub domowi maklerskiemu.

Zgodnie z Projektem, z zakresu działania systemu efektywności wykorzystania energii wyłączone będą m.in. te instalacje, które objęte są systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, z wyjątkiem urządzeń potrzeb własnych. W konsekwencji, przedsiębiorstwa objęte takim systemem nie będą ponosić kosztów systemów wsparcia efektywności w tym znaczeniu i nie będą uczestniczyć w systemie przetargów dotyczących białych certyfikatów.

Kary pieniężne

Projekt przewiduje, iż Prezes URE będzie nakładać w drodze decyzji kary pieniężne za przede wszystkim brak świadectwa efektywności energetycznej lub nieuiszczenie opłaty zastępczej. Wysokość kary wynosić będzie nie więcej niż 10% przychodu osiągniętego w roku podatkowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Pieniądze uzyskane z tytułu kar pieniężnych będą stanowiły przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które mają zostać wykorzystane m.in. na programy dotyczące odnawialnych źródeł energii.

Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Gospodarki, nowe regulacje mogą spowodować wzrost cen energii o 1 - 1,5 procenta. Jednocześnie, Minister Gospodarki ma za zadanie opracowywać co 3 lata i przedstawiać do zatwierdzenia Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Z udziałem Ministra Gospodarki będą również organizowane kampanie promujące wprowadzanie innowacyjnych technologii, a także działań informacyjno-edukacyjnych oraz szkoleniowych.

Projekt został obecnie przekazany do Senatu.