Zielona transformacja jest procesem, który zmienia sposób zarządzania zasobami energetycznymi na całym świecie. Dla firm w różnych branżach kluczowe będzie dostosowanie się do zachodzących zmian, zwłaszcza w kontekście stopniowego odchodzenia od emisyjnych źródeł energii. Paliwa kopalne, które przez dekady stanowiły fundament globalnej gospodarki, tracą stopniowo na znaczeniu, a ich przyszłość staje się tematem szerokiej dyskusji.

Znaczenie paliw kopalnych w gospodarce i przemyśle

Paliwa takie jak węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny odegrały fundamentalną rolę w rozwoju przemysłu ciężkiego, urbanizacji oraz w budowie współczesnej infrastruktury energetycznej. W Polsce węgiel, zarówno kamienny, jak i brunatny, stanowi kluczowy element miksu energetycznego, odpowiadając za około 70% produkcji energii elektrycznej. W porównaniu do krajów Europy Zachodniej, Polska wciąż w mniejszym stopniu korzysta z odnawialnych źródeł energii (OZE). Choć udział energii z wiatru, słońca czy biomasy wzrasta, nie jest on wystarczający, by zrównoważyć dominację paliw kopalnych. 

Decyzja o dalszym inwestowaniu w paliwa kopalne powinna być analizowana w szerszym kontekście. Z jednej strony zapewnia ona krótkoterminową stabilność, ale wiąże się z wysokimi emisjami. Utrzymanie wydobycia węgla wiąże się także z koniecznością wspierania sektora górniczego publicznymi środkami. Z drugiej strony, inwestycje w technologie przyszłości, takie jak OZE, zielony wodór czy magazyny energii, są opłacalne długoterminowo, lecz wymagają rozwoju i modernizacji infrastruktury energetycznej.

Warto zauważyć, że kraje realizujące konsekwentną strategię dekarbonizacji mogą liczyć na wsparcie finansowe z funduszy unijnych, takich jak Fundusz Sprawiedliwej Transformacji czy program FEnIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko). Polska ma szansę skorzystać z tych środków, ale wymaga to jasnej wizji oraz konsekwentnej realizacji celów klimatycznych.

W polskim przemyśle węgiel wciąż pozostaje podstawowym paliwem w elektroenergetyce i ciepłownictwie. W obliczu wymogów unijnych, takich jak Zielony Ład oraz rosnących kosztów emisji CO₂, przemysł musi przekształcić swój model energetyczny.


Przyszłość paliw kopalnych w Polsce i Europie

Transformacja energetyczna w Europie zmierza w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej. W najbliższych latach należy spodziewać się kilku kluczowych zmian:

• Zmniejszenie roli węgla

Globalny trend rezygnacji z paliw kopalnych sprawia, że kraje inwestujące w odnawialne źródła energii (OZE) oraz efektywność energetyczną stają się bardziej konkurencyjne. Inwestycje w węgiel i gaz mogą osłabić konkurencyjność Polski na rynkach międzynarodowych.

• Wzrost roli gazu ziemnego jako paliwa przejściowego

Choć gaz ziemny wciąż jest paliwem emisyjnym, jest mniej szkodliwy dla środowiska niż węgiel. Jego rola w najbliższych dekadach będzie istotna, zanim technologie jądrowe, wodorowe i magazynowanie energii osiągną pełną skalę.

• Technologie CCS i CCU

Technologie przechwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) oraz jego ponownego wykorzystania (CCU) umożliwiają dalsze korzystanie z paliw kopalnych w bardziej zrównoważony sposób.

• Rozwój OZE i energetyki jądrowej

Polska inwestuje w energetykę wiatrową, słoneczną i biomasę, a energetyka jądrowa, zwłaszcza małe reaktory modułowe (SMR), zyskuje na popularności. Przyspieszenie budowy instalacji OZE i modernizacji infrastruktury elektroenergetycznej jest niezbędne, by zmniejszyć zależność od paliw kopalnych.


Konsekwencje rezygnacji z paliw kopalnych

Poprawa jakości powietrza

Ograniczenie spalania węgla przyczyni się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, a tym samym ograniczenia smogu, który dotyka polskie miasta. Zmniejszenie emisji pozytywnie wpłynie na zdrowie obywateli oraz przyczyni się do spowolnienia zmian klimatycznych. Zgodnie z raportem Climate Central, zmiany klimatyczne w Polsce są szczególnie intensywne, co skutkuje skróceniem zimy oraz zwiększoną liczbą dni z dodatnią temperaturą.

Zmniejszenie zależności od importu energii

Transformacja energetyczna oparta na OZE pozwala zmniejszyć uzależnienie od importu surowców energetycznych, takich jak ropa i gaz ziemny. Większy udział energii produkowanej lokalnie zwiększa bezpieczeństwo energetyczne kraju i uniezależnia gospodarkę od globalnych wahań cen surowców.

Nowe możliwości rozwoju

Przejście na źródła odnawialne otwiera możliwości dla innowacji technologicznych i rozwoju nowych sektorów gospodarki. Rozwój zielonego wodoru oraz technologii magazynowania energii przyczyni się do powstawania nowych miejsc pracy i przyciągania inwestorów. Modernizacja infrastruktury energetycznej, aby dostosować ją do OZE, przyczyni się do stworzenia bardziej nowoczesnej i efektywnej sieci energetycznej.

Koszty społeczno-gospodarcze

Rezygnacja z paliw kopalnych wiąże się z wysokimi kosztami społecznymi, szczególnie w regionach, które są uzależnione od przemysłu węglowego, jak Śląsk. Zmiana wymaga wsparcia lokalnych społeczności i programów przekwalifikowania pracowników, aby proces przebiegał sprawiedliwie i zrównoważenie.

Techniczne wyzwania integracji OZE

Zwiększenie udziału OZE w miksie energetycznym wiąże się z wyzwaniami związanymi z niestabilnością produkcji energii (np. energia słoneczna, wiatrowa), co może wpływać na ciągłość dostaw. Polskie sieci elektroenergetyczne wymagają modernizacji, by sprostać rosnącemu udziałowi OZE i zapewnić stabilność systemu. Rozwój technologii magazynowania energii oraz inteligentnych sieci wymaga inwestycji i czasu.

Globalna konkurencja

Europa, będąc liderem transformacji energetycznej, zmaga się z konkurencją ze strony krajów, które nadal korzystają z tańszych paliw kopalnych. To stawia wyzwania w kwestii utrzymania konkurencyjności na międzynarodowych rynkach. Unia Europejska podejmuje działania ochrony swoich firm przed konkurencją spoza UE, wprowadzając mechanizmy, takie jak CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism).

Zmienność klimatu oraz zależność od paliw kopalnych to czynniki wpływające na szybki wzrost temperatur w Europie, który jest dwa razy wyższy niż na innych kontynentach. To także skutek zmian w cyrkulacji atmosferycznej, zagęszczenia populacji i nieefektywnych przestrzeni miejskich.

Podsumowanie

,,Przyszłość paliw kopalnych w Polsce i Europie zależy od podjęcia odważnych decyzji i konsekwentnej realizacji strategii dekarbonizacji. Wyzwania związane z transformacją energetyczną są znaczące, ale możliwości, jakie otwiera przejście na czystą energię, mają potencjał przekształcenia gospodarek na niespotykaną wcześniej skalę. Inwestowanie w efektywność energetyczną, odnawialne źródła energii czy SMRy to nie tylko sposób na ograniczenie emisji, ale również droga do zwiększenia niezależności energetycznej, poprawy jakości życia i rozwoju innowacyjnej gospodarki. W DB Energy codziennie pokazujemy, że można wdrożyć dekarbonizację w opłacalny sposób.” - mówi dr Dominik Brach, Wiceprezes i współzałożyciel DB Energy.

Przyszłość należy do zrównoważonej energetyki. Kraje, które podejmą odważne kroki już teraz, będą miały przewagę konkurencyjną w przyszłości, stając się liderami w walce o neutralność klimatyczną. Polska ma szansę dołączyć do tej grupy, ale wymaga to zdecydowanego kroku naprzód i odrzucenia przestarzałych schematów opartych na paliwach kopalnych.