Nowe konkluzje BAT dla LCP przyjęte

Konkluzje BAT dla LCP - co to jest i kogo dotyczy?

Konkluzje BAT (z ang. Best Available Techniques jest to dokument sporządzony na podstawie dokumentu referencyjnego BAT (tzw. BREF), który formułuje wnioski dotyczące najlepszych dostępnych technik dla instalacji nim objętych, a także wskazuje poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami. Przyjęty w kwietniu dokument znajduje zastosowanie do (i) instalacji energetycznego spalania paliw (co najmniej 50 MW całkowitej mocy dostarczanej w paliwie), ale także do bezpośrednio związanych z nimi niektórych (ii) instalacji zgazowania węgla lub innych paliw oraz (iii) spalarni i współspalarni odpadów. Warto przy tym zwrócić uwagę, że spod zakresu konkluzji zostały jednak wyjęte niektóre instalacje spalania jak np. jednostki wykorzystujące paliwa rafineryjne, co stanowi konsekwencję decyzji podjętych podczas prac nad BREF dla innych sektorów (w tym przypadku dla branży rafineryjnej).

Ostrzejsze standardy emisyjne i objęcie nimi dodatkowych zanieczyszczeń

Uzasadnione obawy sektora budzą w szczególności wynikające z konkluzji BAT bardziej rygorystyczne poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami (tzw. BAT-AELs). Poziomy BAT-AELs zostały określone w formie zakresu (np. dla instalacji powyżej 300 MW standard NOX określono jako < 85-150 mg/Nm3), przy czym największe znaczenie będzie miał górny zakres przedziału, ponieważ to na jego podstawie ustalane będą tzw. graniczne wielkości emisyjne stanowiące podstawę pozwoleń zintegrowanych. Porównanie standardów z dotychczas obowiązującymi wyraźnie pokazuje tendencje obowiązujące w unijnej polityce klimatycznej (patrz tabela poniżej).

Porównanie dopuszczalnych wielkości emisji (mg/Nm3) SO2, NOx oraz pyłów dla istniejących obiektów energetycznego spalania wykorzys-
tujących węgiel kamienny i węgiel brunatny^*

Całkowita nominalna moc dostarczana w paliwie (MW_t)		Dyrektywa LCP	Dyrektywa IED	Graniczne wielkości emisyjne na podstawie konkluzji BAT
				Średnia roczna	Średnia dzienna lub średnia z okresu pobierania prób
SO₂	<100	2000	400	360	400
	100-300	2000-400	250	200	250¹
	300-500		200	130 PC 180 FBC	205 PC² 220 FBC
	>500	400
NO_X	<100	600	300	270	330
	100-300		200	180	210
	300-500			175³	220⁴
	>500	500
Pył	<100	100	30	18	28⁵
	100-300		25	14	25⁶
	300-500		20	12⁷	20⁸
	500-1000	50
	>1000			8	14⁹
* PC – kotły pyłowe, FBC – kotły fluidalne ⁽¹⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. 220 mg/Nm³. ⁽²⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. 165 mg/Nm³. ⁽³⁾ Dla kotłów FBC, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. oraz kotłów PC opalanych węglem kamiennym – 150 mg/Nm³. ⁽⁴⁾ W odniesieniu do kotłów FBC, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 165 mg/Nm³; w odniesieniu do kotłów PC wykorzystujących węgiel kamienny, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 200 mg/Nm³. ⁽⁵⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 22 mg/Nm³. ⁽⁶⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 22 mg/Nm³. ⁽⁷⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 10 mg/Nm³. ⁽⁸⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 11 mg/Nm³. ⁽⁹⁾ W odniesieniu do instalacji, których eksploatację rozpoczęto po 7 stycznia 2014 r. – 11 mg/Nm 3.

Oprócz wprowadzenia surowszych standardów dla powyższych zanieczyszczeń, konkluzje BAT objęły także dodatkowe, dotąd nieobjęte substancje, takie jak Hg (rtęć), HCl (chlorowodór), HF (fluorowodór) i NH3 (amoniak).

Wpływ konkluzji BAT na już funkcjonujące instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego

Konkluzje BAT będą miały bezpośrednie przełożenie na polskie instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego, gdyż muszą one spełniać wymagania ochrony środowiska wynikające z najlepszych dostępnych technik. W szczególności powodowane przez te instalacje emisje powinny się mieścić w granicach specjalnie określonego dla takich instalacji standardu emisyjnego nazwanego "granicznymi wielkościami emisyjnymi". Graniczne wielkości emisyjne są to najwyższe z określonych w konkluzjach BAT wielkości emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami, uzyskiwane w normalnych warunkach eksploatacji z wykorzystaniem najlepszej dostępnej techniki lub kombinacji najlepszych dostępnych technik. Porównując graniczne wielkości emisyjne z wymaganiami emisyjnymi zapisanymi w krajowych aktach prawnych niezbędne jest odnoszenie ich do tych samych warunków referencyjnych i tych samych okresów uśredniania. Czynniki takie jak zawartość tlenu w spalinach czy ich wilgotność mają oczywisty wpływ na prezentację wyników pomiarów.

W odniesieniu do instalacji już funkcjonujących, organ właściwy do wydania pozwolenia zintegrowanego dokona analizy jego warunków nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia publikacji konkluzji BAT w Dzienniku Urzędowym UE. W przypadku, gdy analiza wykaże konieczność zmiany pozwolenia zintegrowanego, organ przekaże prowadzącemu instalację informację o konieczności dostosowania instalacji do wymagań określonych w tych konkluzjach oraz wezwie prowadzącego instalację do wystąpienia z wnioskiem o zmianę pozwolenia w terminie roku od dnia doręczenia wezwania, określając zakres tego wniosku mający związek ze zmianami wynikającymi z dokonanej analizy. W decyzji o zmianie pozwolenia określa się termin na dostosowanie - jednakże nie może on być dłuższy niż 4 lata od dnia publikacji konkluzji BAT w Dzienniku Urzędowym UE.

Oznacza to, że duże zakłady dostaną tylko 4 lata na modernizację w celu dostosowania się do konkluzji BAT. Realizacja tego zadania w tak krótkim czasie może okazać się dużym wyzwaniem. Podnoszone są nawet głosy, że taki okres dostosowawczy jest zbyt krótki i może to zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej w Polsce. Pewnym ratunkiem dla instalacji mogą okazać się odstępstwa od konkluzji BAT, które prowadzący instalacje mogą uzyskać po spełnieniu pewnych warunków.

Odstępstwa od konkluzji BAT

Dyrektywa IED, a w ślad za nią krajowe przepisy, przewidują czasowe odstępstwa od dotrzymywania granicznych wielkości emisyjnych określonych na podstawie konkluzji BAT. Warto jednak zwrócić uwagę, że nie jest to odstępstwo od wszystkich wymagań konkluzji BAT, więc nie dotyczy np. zasad prowadzenia monitoringu.

Odstępstwo może zostać udzielone z uwagi na nieproporcjonalnie wysokie koszty dostosowania instalacji do granicznych wielkości emisyjnych w stosunku do korzyści dla środowiska. W analizie poprzedzającej udzielenie odstępstwa należy wziąć pod uwagę położenie geograficzne, lokalne warunki środowiskowe, charakterystykę techniczną instalacji lub inne czynniki mające wpływ na funkcjonowanie instalacji i środowisko jako całość. Kryteria te oznaczają, że prowadzący instalację występujący o udzielenie odstępstwa, będzie musiał wykazać, że jego instalacja odbiega od modelowych instalacji, w oparciu o które formułowano konkluzje BAT (well performing plants) i koszty jej dostosowania do konkluzji BAT są nieproporcjonalne w stosunku do korzyści dla środowiska.

Odstępstwo będzie polegało na wydłużeniu okresu na dostosowanie się do ostrzejszych granicznych wielkości emisji ponad ustawowy limit 4 lat. Późniejszy termin dostosowania instalacji do nowych wymagań będzie określany przez organ w decyzji o zmianie pozwolenia zintegrowanego.

W jaki sposób można ubiegać się o odstępstwo? We wniosku o zmianę pozwolenia zintegrowanego trzeba będzie wykazać spełnienie przesłanki nieproporcjonalnie wysokich kosztów dostosowania instalacji do granicznych wielkości emisji wynikających z konkluzji BAT wskazując na odpowiednie kryteria. Kluczowe w tym zakresie okaże się porównanie wysokości kosztów niezbędnych do poniesienia, aby instalacja mogła osiągnąć graniczne wielkości emisyjne z korzyściami dla środowiska, które to porównanie powinno zostać przedstawione organowi przez operatora instalacji. Od siły argumentów powołanych we wniosku zależeć będzie, czy organ uzna przesłanki do udzielenia odstępstwa za spełnione. Organ będzie zobowiązany do oceny, czy dany przypadek można uznać za szczególny i zasługujący na odstępstwo, zaś uzasadnienie takiej oceny powinno znaleźć się w treści wydanego przez organ pozwolenia.

Podsumowanie

Przyjęte pod koniec kwietnia konkluzje BAT dla dużych obiektów energetycznego spalania wprowadzają ostrzejsze standardy emisyjne dla niektórych zanieczyszczeń oraz obejmują standardami nowe zanieczyszczenia. Dokument zostanie teraz przetłumaczony i opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE.

Na dostosowanie się do nowych wymogów zakłady LCP będą miały cztery lata. Wg analiz zamówionych przez Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie dostosowanie się do konkluzji BAT to wydatek rzędu 10 mld zł, przy czym należy zauważyć, że spółki energetyczne poniosły już wysokie wydatki na dostosowanie się do standardów, które obowiązują od 2016 r. Wcześniej resort środowiska wskazywał na 12,2 mld zł. Podnoszone są także głosy, że w tak krótkim okresie nie jest możliwe dostosowanie dużych zakładów do konkluzji BAT, co w konsekwencji może zagrozić bezpieczeństwu energetycznemu w Polsce.

W kontekście ostrzejszych wymogów emisyjnych istotne znaczenie będzie odgrywała możliwość uzyskania odstępstwa od dotrzymywania granicznych wielkości emisyjnych z konkluzji BAT. Uzyskanie takiego odstępstwa będzie wymagało od prowadzącego instalację odpowiedniego przygotowania wniosku o zmianę pozwolenia zintegrowanego.