Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego – utrzymanie ruchu i remonty po konsolidacji elektrowni

Wiele wyzwań stoi przed Zarządem NABE, zarówno tych zewnętrznych (dominująca pozycja rynkowa, silna zależność od regulacji i polityki), jak i wewnętrznych (optymalizacja kosztowa, wysoki ślad węglowy produkowanej energii elektrycznej, perspektywa niezbędnych modernizacji – z likwidacją w tle).

W 2022 r. polskie elektrownie, zarówno te konwencjonalne, jak i odnawialne, w tym instalacje prosumenckie, pomimo trwającej za wschodnią granicą wojny i związanego z nią kryzysu energetycznego, zapewniły wystarczającą ilość energii elektrycznej dla gospodarki i gospodarstw domowych.

Moc zainstalowana w krajowym systemie elektroenergetycznym (KSE) wzrosła do ponad 60 GW. Największy udział w tym wzroście miały elektrownie fotowoltaiczne, w tym prosumenckie, których moc łączna na koniec 2022 r. osiągnęła wielkość 12 GW.

Najwięcej niepewności pod koniec 2022 r. wiązało się z importem surowców energetycznych. Ryzyko pewności zastępczego importu ok. 9 mln ton węgla energetycznego, który miał zastąpić węgiel rosyjski, do końca roku pozostawało wysokie.
Podobnie rzecz wyglądała z dostawami gazu ziemnego, którego import z kierunku wschodniego, w wolumenie ok. 10 mld m sześc., musiał zostać zastąpiony gazem skroplonym i dostawami z Baltic Pipe.

Kwiecień 2023 r. (termin sygnalizowany przez MAP), to największa po 1989 r. reforma organizacyjna w energetyce wytwórczej, mianowicie połączenie wszystkich elektrowni węglowych w jedną strukturę Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Szczegóły operacyjne połączenia nie są znane, niemniej w wyniku transakcji handlowych aktywa wytwórcze PGE, Tauronu i Enei, a także Energi zostaną nabyte przez Skarb Państwa i alokowane do jednej struktury.

Projekt NABE prowadzony jest przez MAP od ponad dwóch lat. Cele, które przyświecały idei powołania NABE mieściły się pomiędzy odciążeniem koncernów energetycznych od aktywów węglowych, tak aby umożliwić im dynamiczny rozwój inwestycji w źródła odnawialne (cel koncernów), a zgromadzeniem w jednym podmiocie kontrolowanym przez państwo elektrowni węglowych – rezerwy krajowego systemu na okres transformacji (cel państwa).

Utworzenie nowej organizacji stawia przed rynkiem energii w Polsce i nią samą wiele wyzwań, wśród których Autor wymienia m.in. następujące:

• Wg struktury produkcji energii elektrycznej w 2022 r., ok 70 proc. wyprodukowanej zostało w elektrowniach, które znajdą się w NABE. NABE pozostanie podmiotem dominującym na rynku energii i musi być ściśle regulowane. Jak zatem skutecznie przeciwdziałać monopolowi i zapewnić funkcjonowanie krajowego rynku energii?

• Do NABE nie zostaną wniesione aktywa węglowe Tauron Wydobycie i Lubelski Węgiel „Bogdanka”. Łańcuchy produkcyjne utworzone na zasadach biznesowych zostaną porozcinane (NABE w procedurze publicznej będzie nabywać węgiel dla nowych bloków w Jaworznie i Kozienicach. Efektywna organizacja zakupów węgla będzie wpływać na koszty produkcji i ceny energii. A może wnieść do NABE część krajowych kopalń węgla kamiennego?

• Od połowy 2025 r. jednostki emitujące powyżej 550 kg CO2/MWh stracą przychody z rynku mocy. Zakładając, że część z nich zostanie zmodernizowana zgodnie z Programem bloki 200+, pozostałe, wg zapotrzebowania PSE, powinny pozostać rezerwą krajowego systemu, uruchamianą poza rynkiem energii, przez operatora systemu. Dla utrzymania tych jednostek (pracujących kilkaset godzin rocznie) należy wprowadzić opłatę za rezerwę strategiczną dla KSE. NABE, aby uniknąć strat z tytułu utrzymywania nierentownych bloków musi uzyskać prawo do dozwolonej pomocy publicznej. Alternatywą jest przesunięcie o kilka lat terminu obowiązywania limitu emisji 550 kg CO2/MWh, który uprawnia do udziału w rynku mocy.

Pełna treść artykułu

dr hab. inż. Stanisław Tokarski
GIG/Centrum Energetyki AGH

Źródło: Nowa Energia Nr 2/2023