Perspektywy rozwoju wysokosprawnej kogeneracji w Polsce w świetle pakietu regulacji „Fit for 55”

Celem artykułu jest przegląd najważniejszych regulacji unijnych dotyczących wysokosprawnej kogeneracji i ocena perspektywy jej rozwoju w Polsce. Artykuł stanowi podsumowanie najważniejszych ustaleń z trwających w ramach pakietu „Fit for 55” procesów legislacyjnych, w tym aktów prawnych uzgodnionych w toku negocjacji pomiędzy unijnymi legislatorami.

Artykuł porusza problematykę: kryterium emisyjności dla wysokosprawnej kogeneracji, legalnej definicji efektywnych systemów ciepłowniczych, uwarunkowań wynikających z systemu handlu uprawnieniami do emisji z uwzględnieniem nowego systemu obejmującego dystrybutorów paliw i energii dla budynków od 2027 r., a wreszcie definicję budynku bezemisyjnego, połączoną z zobowiązaniem państw członkowskich, aby nowe i głęboko modernizowane budynki po 1 stycznia 2030 r. były bezemisyjne.

Wskazane tematy wiążą się z określonymi szansami i wyzwaniami dla całego sektora ciepłowniczego w Polsce – interesujące jest pytanie o to, jaką rolę potencjalnie mogą odegrać jednostki wysokosprawnej kogeneracji w dekarbonizacji polskiego systemu ciepłowniczego.

W Polsce procentowy udział produkcji energii elektrycznej w kogeneracji brutto w produkcji energii elektrycznej w Polsce ogółem wyniósł 11,6 proc. w 2018 r.
Opierając się na danych opublikowanych przez Urząd Regulacji Energetyki, udział ko0generacji w produkcji ciepła (liczony wolumenem) w 2021 r. wynosił 63,2 proc., a spośród 378 przedsiębiorstw, które wytwarzały ciepło – 133 produkowało ciepło w kogeneracji.

W Polsce dominują duże centralne systemy ciepłownicze zasilane przez duże jednostki kogeneracyjne, ale k0generacja może być wykorzystywana w skali mikro. Mikrokogeneracja w gospodarstwach domowych w Polsce obecnie nie jest wykorzystywana, a jako bariery wskazuje się głównie wysokie ceny zakupu, ograniczony dostęp do dostawców technologii oraz brak odpowiednich regulacji.

Kogeneracja stanowi filar systemu ciepłowniczego w Polsce – inaczej niż w UE, gdzie zaledwie 16 proc. zapotrzebowania na ciepło pokrywają jednostki kogeneracyjne.

Zasada pierwszeństwa prawa unijnego, w połączeniu z legitymacją organów UE do podejmowania działań w zakresie kształtowania europejskiej polityki energetycznej powoduje, że to regulacje unijne w znacznym stopniu wpływają na rozwój energetyki państw członkowskich.
Oczywiście państwa członkowskie mają ogromny wpływ na gospodarkę krajową, ale to kolejne pakiety energetyczo-klimatyczne wyznaczają strategiczne ramy rozwoju.

Analizując wpływ regulacji unijnych na rozwój kogeneracji w Polsce szczególną uwagę należy zwrócić na 4 akty prawne:

1) Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady ws. efektywności energetycznej [Dyrektywa EED],
2) Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady ws. charakterystyki energetycznej budynków [Dyrektywa EPBD],
3) Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii [Dyrektywa ETS],
4) Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady ws. promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych [Dyrektywa OZE].

Wskazane akty prawne zostały poddane procesom rewizji w ramach opublikowanego w lipcu 2021 r. pakietu „Fit for 55” – pakietu wniosków legislacyjnych Komisji Europejskiej zakładającego ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Europie aż o 55 proc. do 2030 r. (względem poziomu z 1990 r.) oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.

Pełna treść artykułu

Tomasz Surma, Artur Leśniak – Veolia Energia Polska

Źródło: Rynek Energii Nr 3/2023