W piątek minie 11 lat od katastrofy w kopalni Śląsk w Rudzie Śląskiej

W piątek minie 11 lat od katastrofy w kopalni Śląsk w Rudzie Śląskiej, gdzie w wyniku zapalenia i wybuchu metanu zginęło 20 górników, a ponad 30 zostało rannych. Była to jedna z największych górniczych katastrof w Polsce.

W 11. rocznicę tragedii odbędą się skromne uroczystości upamiętniające tamte wydarzenia. Rano zostanie odprawiona msza św. w kościele pw. Trójcy Przenajświętszej w Rudzie Śląskiej-Kochłowicach, a po niej przy likwidowanej obecnie kopalni - przed pomnikiem upamiętniającym ofiary - zostaną złożone wieńce i zapalone znicze. W tym roku - ze względu na zagrożenie epidemiczne - nie będzie przemówień i zgromadzenia pod pomnikiem.

Wypadek w rudzkiej kopalni Śląsk (wówczas zakład był częścią katowickiej kopalni Wujek) był jedną z największych w ostatnich dziesięcioleciach tragedii w polskim górnictwie. Doszło do niego 18 września 2009 r. około godz. 10.10 w wyrobisku 1050 m pod ziemią. W dniu wypadku zginęło 12 górników, a 8 kolejnych zmarło w następnych dniach w szpitalach; 37 innych zostało rannych, w tym wielu ciężko poparzonych.

Upamiętniający ofiary katastrofy monument, przy którym w piątek zapłoną znicze, tworzą dwie blisko 3-metrowe granitowe płyty; pozostawiona między nimi przestrzeń układa się w postać górnika. Projektanci chcieli w ten sposób pokazać pustkę, jaka pozostała po zmarłych. Na jednej z płyt umieszczono ich nazwiska. Trwają rozmowy, by - w związku z trwającą likwidacją kopalni Śląsk - pomnik został przeniesiony w pobliże rudzkiego kościoła Trójcy Przenajświętszej.

Kopalnia Śląsk od ponad 2,5 roku nie wydobywa już węgla. Należy do Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK). Likwidacja zakładu powinna zakończyć się - zgodnie z obowiązującym obecnie harmonogramem - w przyszłym roku. Przedstawiciele spółki restrukturyzacyjnej spodziewają się, że po zakończeniu likwidacji kopalni Śląsk, poprzemysłowy teren znajdzie inwestora. Kopalnia położona jest w atrakcyjnym miejscu, między Katowicami a Rudą Śląską, w bliskim sąsiedztwie autostrady A4, z którą ma dobre połączenie drogowe.

Wypadek w rudzkiej kopalni Śląsk to jedna z największych górniczych tragedii ostatnich lat. Krótko po katastrofie przypuszczano, że w kopalni doszło do zapalenia metanu. Później okazało się, że gaz ten również wybuchł. Górników zabiły płomienie, sięgająca tysiąca stopni Celsjusza temperatura, podmuch i przemieszczająca się fala ciśnienia. Z opinii biegłych wynikało, że zapalenie i wybuch metanu miały charakter naturalny. Gaz zgromadził się w przestrzeni po eksploatacji węgla i w wyniku ruchu górotworu uwolnił się do wyrobiska; tam doszło do jego samozapłonu i wybuchu. Wszystko trwało najwyżej półtorej sekundy.

Prowadzone po katastrofie postępowanie nadzoru górniczego wykazało m.in. błędy i naruszanie przepisów w kopalni - w wyrobisku 1050 m pod ziemią przebywało zbyt wielu pracowników, rejon był nieodpowiednio przewietrzany, a chodniki przebiegające w pobliżu ściany wydobywczej były zbyt długie. W złym stanie były urządzenia, przede wszystkim przewody elektryczne. Śledczy prowadzący w tej sprawie odrębne postępowanie potwierdzili dużą część nieprawidłowości, za które odpowiedzialność przypisywano kilkudziesięciu osobom, nie znaleziono jednak dowodów, że to z ich winy doszło do tragedii. Śledztwo w sprawie katastrofy umorzono, kontynuując jednocześnie postępowania dotyczące nieprawidłowości w kopalni w okresie przed wypadkiem.

Sześć lat po katastrofie w tym samym rejonie kopalni Śląsk nastąpiło nieprzewidziane tąpniecie, w efekcie którego zginęło dwóch górników, a kilkunastu innych uniknęło nieszczęścia, wychodząc z obszaru objętego skutkami wstrząsu niemal bezpośrednio przed tym zdarzeniem. Wyższy Urząd Górniczy podjął wówczas decyzję o zakazie eksploatacji węgla z tzw. Pola Panewnickiego. Był to rejon przewidziany pierwotnie jako obszar dalszej rozbudowy wydobycia.

Likwidacja kopalni Śląsk rozpoczęła się 1 lutego 2018 r. i potrwa co najmniej do połowy przyszłego roku. Likwidowane są zarówno wyrobiska dołowe, jak i infrastruktura powierzchniowa; potem prowadzona będzie rekultywacja terenu. Trwają jeszcze prace nad nową koncepcją odwodnienia dawnej kopalni, by wody dołowe nie zagroziły sąsiednim, czynnym zakładom górniczym.