Przepisy prawne i ramy normatywne

Audyt oświetlenia w obiektach przemysłowych jest regulowany przez skomplikowany zestaw przepisów prawnych i norm. Kluczowymi dokumentami są Ustawa o efektywności energetycznej oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie audytu energetycznego.

Dodatkowo, obiekty przemysłowe muszą spełniać normy oświetleniowe, takie jak PN-EN 12464-1:2012: Oświetlenie wnętrz – Część 1: Środowisko oświetleniowe oraz PN-EN 1838:2013. Ponadto, istnieją różne wymagania branżowe dotyczące oświetlenia w obiektach przemysłowych, które są zależne od specyfiki działalności i warunków pracy w danym miejscu:

• W niektórych branżach, zwłaszcza tam, gdzie precyzja wzrokowa ma kluczowe znaczenie, obowiązują wytyczne dotyczące minimalnego natężenia oświetlenia. Dotyczy to na przykład laboratoriów, warsztatów produkcyjnych oraz operacji montażowych.
• Ważna jest również równomierność oświetlenia w przestrzeni roboczej, aby uniknąć odblasków, cieni i zmęczenia wzroku pracowników. W takich przypadkach normy mogą określać minimalne i maksymalne różnice w natężeniu oświetlenia między różnymi obszarami.
• W zależności od zastosowania, istnieją preferowane temperatury barwowe oświetlenia, np.: w magazynach czy halach produkcyjnych może być preferowane oświetlenie o neutralnej temperaturze barwowej, zapewniające wyraźne widzenie szczegółów. W niektórych miejscach, takich jak laboratoria czy sale wystawowe, preferowane może być oświetlenie o temperaturze barwowej zbliżonej do światła neutralnego.
• W niektórych środowiskach pracy istnieją wymagania dotyczące bezpieczeństwa i odporności opraw oświetleniowych na ekstremalne warunki, takie jak wysoka wilgotność, pył czy działanie substancji chemicznych. W takich miejscach instalacja oświetleniowa powinna być odpowiednio zabezpieczona i spełniać określone normy bezpieczeństwa.
• Coraz częściej wymaga się, aby systemy oświetleniowe były projektowane z myślą o efektywności energetycznej i minimalizacji zużycia energii elektrycznej. Dlatego branże mogą stawiać wymagania dotyczące klasy efektywności energetycznej źródeł światła oraz stosowania energooszczędnego oświetlenia typu LED i inteligentnych systemów sterowania oświetleniem.
• Wszelkie systemy oświetleniowe muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi i normami dotyczącymi bezpieczeństwa, efektywności energetycznej oraz ochrony środowiska. W związku z tym powinny spełniać określone standardy i posiadać odpowiednie certyfikaty zgodności.

Zakres Audytu

Audyt oświetlenia w obiektach przemysłowych wymaga precyzyjnego określenia zakresu działań. Oprócz typowych analiz efektywności energetycznej, należy również uwzględnić specyficzne wymagania branżowe i zastosowania oświetlenia przemysłowego, takie jak intensywność oświetlenia, równomierność czy temperatura barwowa. Audyt oświetlenia może obejmować w szczególności:

• Analizę istniejącego systemu oświetlenia pod względem rodzaju źródeł światła, typów opraw, sposobu montażu oraz systemów sterowania, jeśli są one obecne;
• Weryfikację infrastruktury elektrycznej, czyli sprawdzenie rodzaju i stanu okablowania i rozdzielnic, które są integralnym elementem infrastruktury oświetlenia;
• Pomiary natężenia oświetlenia wykonywane za pomocą fotometrów, potocznie nazywanych luksomierzami. Pozwalają na pomiar natężenia oświetlenia w różnych punktach obiektu w celu oceny poziomu oświetlenia na powierzchni roboczej oraz identyfikację obszarów niedostatecznie oświetlonych lub nadmiernie naświetlonych;
• Analizę równomierności oświetlenia w różnych strefach obiektu w celu zidentyfikowania obszarów z nadmiernymi różnicami w intensywności oświetlenia, co może prowadzić do problemów z widzialnością i komfortem pracy;
• Analizę spektralną, która pozwala na analizę spektrum światła emitowanego przez różne źródła światła w celu oceny jakości oświetlenia. Może pomóc w identyfikacji potencjalnych problemów takich jak niedobór lub nadmiar pewnych kolorów;
• Analizę zużycia energii przez istniejący system oświetlenia oraz identyfikację obszarów potencjalnych oszczędności poprzez lepsze dopasowanie do potrzeb obiektu;
• Ocenę stanu technicznego istniejących opraw i źródeł światła, w tym ich wieku, sprawności, oraz ewentualnych uszkodzeń lub problemów z działaniem;
• Analizę kosztów związanych z eksploatacją istniejącego systemu oświetlenia, w tym kosztów energii elektrycznej, konserwacji, wymiany źródeł światła i opraw, oraz kosztów związanych z ewentualnymi awariami;
• Rekomendacje modernizacyjne dotyczące potencjalnych modernizacji systemu oświetlenia w celu poprawy efektywności energetycznej, jakości oświetlenia oraz redukcji kosztów eksploatacji.

Audyt oświetlenia w obiektach przemysłowych stanowi nie tylko wymaganie prawnie regulowane, ale przede wszystkim narzędzie optymalizacji operacyjnej i efektywności energetycznej. Poprzez zastosowanie zaawansowanych metod pomiarowych, analitycznych oraz technologicznych inżynierowie mogą identyfikować obszary potencjalnych oszczędności i poprawy, prowadząc do zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności przedsiębiorstw. To podejście nie tylko wspiera zgodność z regulacjami prawnymi, ale także przyczynia się do poprawy komfortu i bezpieczeństwa pracowników, jednocześnie promując zrównoważone i efektywne zarządzanie energią w przedsiębiorstwach. Dodatkowo, po wdrożeniu zaleceń można spodziewać się wzrostu produktywności. Według badań dobra jakość światła i optymalne natężenie to o 1-3% większa produktywność pracowników.