CSIRE z nowym harmonogramem. Co oznacza nowelizacja dla rynku energii?

Polski rynek energii stoi u progu istotnej transformacji. Już od lipca 2025 r. ma ruszyć Centralny System Informacji Rynku Energii (CSIRE) – cyfrowa platforma, która całkowicie zmieni sposób wymiany informacji między uczestnikami sektora elektroenergetycznego. Choć pierwotnie zakładano jednoczesne wdrożenie systemu przez wszystkich operatorów, z uwagi na skalę i złożoność projektu rząd postanowił wprowadzić elastyczny harmonogram wejścia w życie nowych regulacji

Cyfrowy kręgosłup rynku energii

CSIRE to scentralizowany system informacyjny, który umożliwi sprawniejszą i bezpieczniejszą wymianę danych między operatorami, sprzedawcami energii, a odbiorcami końcowymi. Obecnie rynek detaliczny energii opiera się na rozproszonym modelu zarządzania informacją. Każdy operator systemu dystrybucyjnego (OSD) korzysta z własnych standardów wymiany danych, własnych systemów i baz. W praktyce powoduje to, że np. zmiana sprzedawcy energii przez odbiorcę może trwać nawet kilkanaście dni, a dostęp do informacji pomiarowych jest często ograniczony lub opóźniony. Nowa infrastruktura informacyjna, zarządzana przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne jako Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE), pozwoli na m.in. szybszą zmianę sprzedawcy (nawet w 24 godziny) oraz wprowadzenie ułatwień dla prosumentów, w tym wirtualnych.

Dlaczego zmiana była konieczna?

Pierwotny plan zakładał, że wszyscy uczestnicy rynku rozpoczną pracę z CSIRE już 1 lipca 2025 r. Okazało się jednak, że wdrożenie tego rozwiązania jest znacznie bardziej skomplikowane – szczególnie dla mniejszych operatorów i firm energetycznych. W odpowiedzi na te sygnały, projekt nowelizacji zakłada wprowadzenie pięciu tzw. „okien czasowych”, które umożliwią stopniowe przyłączanie się do systemu od lipca 2025 do października 2026 r.

Nowy harmonogram dla operatorów systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej

Zgodnie z projektem ustawy:

1 lipca 2025 r. nastąpi techniczne uruchomienie CSIRE i otwarcie pierwszego, dobrowolnego „okna” wdrożeniowego,
kolejne „okna” otwarte będą pierwszego dnia października 2025 r. oraz marca i lipca 2026 r.,
ostatnia, obligatoryjna faza obejmie wszystkich użytkowników CSIRE bez wyjątku od 19 października 2026 r., w tym uprawnionych, którzy nie skorzystali z wcześniejszych okien opcjonalnych.

Podmioty, których sieci obejmują nie więcej niż 100 000 punktów poboru energii (PPE), mają możliwość samodzielnego wyboru jednego ze wskazanych terminów rozpoczęcia realizacji zadań za pośrednictwem CSIRE. Tym samym podmioty te mogą podjąć decyzję w oparciu o dokonaną analizę opłacalności i gotowości operacyjnej.

Wsparcie dla prosumentów

Zmiany obejmują także nowe zasady rozliczeń dla prosumentów wirtualnych. Do 19 października 2026 r. będą oni mogli funkcjonować tylko na terenie jednego operatora systemu dystrybucyjnego. Oznacza to, że instalacja i miejsce zużycia energii będą musiały być na terenie tego samego operatora. Ograniczenie to wynika z początkowego braku pełnego wdrożenia CSIRE. Po tej dacie wejdzie w życie ujednolicony mechanizm rozliczeń, oparty o dane z CSIRE.

Projekt precyzuje też, jak dane mają być przetwarzane, m.in. przez automatyczne przypisywanie energii według udziałów prosumentów. OSD będzie wprowadzać do CSIRE poszczególne dane – ile energii wyprodukowano oraz kto ma jaki udział. Następnie CSIRE będzie automatycznie przeliczać energię wg udziałów. Wyliczone w ten sposób dane trafią do sprzedawców, którzy wystawiają faktury każdemu prosumentowi z osobna.

Istotną zmianą jest również zniesienie konieczności uzyskiwania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej lub wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, w przypadku, gdy taką koncesję posiada zarządca instalacji, nawet w przypadku, gdy prosumenci są przedsiębiorcami.

Usprawnienia dla odbiorców

Dla odbiorców końcowych nowelizacja to szansa na szybsze zmiany sprzedawcy, większą przejrzystość rozliczeń i łatwiejszy dostęp do danych o zużyciu energii. Odbiorcy – zarówno indywidualni, jak i biznesowi – uzyskają dostęp do swoich danych pomiarowych w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Nowelizacja ma także sprawić, że łatwiejsze stanie się porównywanie ofert sprzedawców energii elektrycznej, co wpłynie bezpośrednio na zwiększenie konkurencyjności rynku.

Zmianie mają ulec także zasady sprzedaży rezerwowej – nowy model ma być korzystniejszy cenowo, a umowa ma być zawierana automatycznie w razie przerwy w dostawach. Ceny w przypadku sprzedaży rezerwowej będą ograniczone ustawowym limitem w wysokości trzykrotności średniej ceny z poprzedniego kwartału.

Nowelizacja ustawy dostosowującej wdrożenie CSIRE to krok w stronę realnej cyfryzacji polskiego rynku energii. Aktualnie ustawa przeszła już uzgodnienia międzyresortowe i jest procedowana przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Komentarz

Dominika Sawicka – Managing Associate | Radca prawny

Kancelaria Baker Tilly Legal Poland

Magdalena Parzybut – Junior Associate

Kancelaria Baker Tilly Legal Poland