▶ Clean Industrial Deal, pakiet kierunkowych dokumentów KE, obejmuje dwa priorytety: rozwoju europejskiego przemysłu czystych technologii oraz ochrony konkurencyjności. Pakiet ten utrzymuje ambitne cele polityki klimatycznej, ale nie zakłada głębokiej rewizji systemów EU ETS i EU ETS 2. Kluczowe branże przemysłu, m.in. motoryzacyjna, stalowa i metali czy chemiczna, otrzymają dedykowane rozwiązania. Pominięto jednak ważne dla Polski gałęzie przemysłów energochłonnych – branżę cementu i papierniczą. Państwa członkowskie oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) odegrają kluczową rolę w finansowaniu rozwoju unijnego przemysłu za pomocą poluzowanych mechanizmów pomocy publicznej dla przedsiębiorstw (state aid). EBI, poprzez system kontrgwarancji, ma łagodzić ryzyka w obszarach zawierania umów PPA i produkcji komponentów dla sieci elektroenergetycznych.

▶ Plan działania na rzecz dostępności cenowej energii (Affordable Energy Action Plan), część pakietu Clean Industrial Deal, ma doprowadzić do obniżenia cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przemysłu. Plan wskazuje trzy grupy działań do osiągnięcia tego celu: integrację rynku energii, dekarbonizację energetyki i stabilizację rynku gazu. Dokument rekomenduje modyfikację taryf energii elektrycznej – części taryf związanych z opłatami sieciowymi i nieenergetycznymi (podatki) zostanie zminimalizowanych. Planuje się także ułatwienie gospodarstwom domowym i podmiotom przemysłowym zmiany dostawcy energii elektrycznej i rodzaju taryfy oraz aktywnej partycypacji w rynku energii poprzez zmianę profilu wykorzystania energii elektrycznej (przesuwanie popytu na inne godziny). Odbiorcy energochłonni mają z kolei mieć szerszy dostęp do kontraktów PPA, kupując energię bezpośrednio od wielkoskalowych instalacji OZE.

▶ KE chce głębiej zintegrować europejski rynek energii w celu zmniejszenia kosztów budowy sieci i wdrażania narzędzi elastyczności systemu elektroenergetycznego w państwach członkowskich. Głównym narzędziem dążenia do tego celu ma być rozbudowa interkonektorów (połączeń sieciowych między państwami) oraz udostępnienie większej części ich przepustowości do transgranicznej wymiany handlowej energii elektrycznej. Na drodze do skutecznej realizacji tych działań może stać polityka niezależności energetycznej niektórych państw (np. Norwegii), niechętnych do udziału w redukcji cen hurtowych energii elektrycznej w UE kosztem zwiększenia ich u siebie.

▶ Rekomendacja związana z obniżeniem taryf budzi wątpliwości w związku ze znacznymi potrzebami rozwoju sieci elektroenergetycznych w UE. Redukcja niektórych składników opłat za energię może zostać skompensowana podniesieniem przez państwo innych opłat w innych obszarach. Mniej zaznajomieni z energetyką odbiorcy mogą mieć trudności z porównaniem potencjalnie korzystniejszych taryf dynamicznych z dotychczas płaconymi stawkami za energię. Co więcej, minimalizacja opłat sieciowych może stać w konflikcie z koniecznością zwiększenia niewystarczających do tej pory inwestycji w sieć, a kontrakty PPA wcale nie muszą gwarantować najniższych cen energii ze względu na ich potencjalnie niższą przejrzystość dotyczącą warunków, na jakich są zawierane.

▶ Unijne plany zakładają szybszy rozwój OZE i sieci elektroenergetycznych poprzez uproszczenie procedur wydawania pozwoleń na ich budowę. Postuluje się skrócenie etapu oceny środowiskowej przy zachowaniu jej rzetelności oraz ustalenie maksymalnej długości procesu wydawania pozwoleń, która będzie krótsza w mających powstawać obszarach przyspieszonego rozwoju OZE. Pakiet nie wskazuje jednak na konkretne rewizje o 97 proc. wzrosły ceny energii elektrycznej średniej wielkości odbiorców przemysłowych w UE w latach 2021-2023 w porównaniu ze średnią lat 2014-2020 100 GW mocy w odnawialnych źródłach energii ma powstawać co roku w UE do 2030 r. – wg założeń Clean Industrial Deal 32 proc. wynosi planowany poziom elektryfikacji gospodarki UE w 2030 r. (obecnie 23 proc.) Tygodnik Gospodarczy PIE 27 lutego 2025 r. 3 dyrektywy ptasiej, siedliskowej czy ograniczenie zakresu obowiązkowych konsultacji społecznych w procesie inwestycyjnym. Barierę mogą stanowić także ograniczone możliwości administracyjne państw członkowskich, zarówno dotyczące dostępnego kapitału odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, jak i cyfryzacji procesów uzyskiwania pozwoleń.

▶ Interesującą propozycją w ramach dokumentu jest pochylenie się nad „modelem japońskim” – bezpośrednimi inwestycjami w infrastrukturę eksportową LNG poza UE. Komisja zapowiada rozwój wspólnych zakupów gazu, agregacji unijnego popytu na gaz w ramach kontaktów długoterminowych oraz podniesienie transparentności rynku gazu. Te rozwiązania będą miały szczególne znaczenie w kontekście toczących się dyskusji w ramach przygotowanego planu ostatecznego odejścia od importu rosyjskich surowców (Roadmap toward ending Russian energy imports), którego publikację Komisja zaplanowała na 26 marca 2025 r.

Kamil Lipiński, Wojciech Żelisko

Polski Instytut Ekonomiczny



Komentarz Sławomira Skwierza, Wiceprezesa Agencji Rynku Energii

Należy docenić fakt, że problemy europejskiego przemysłu zostały dostrzeżone przez Komisję Europejską i podejmowane są próby naprawy sytuacji. Pytanie jakie się pojawia, to czy rzeczywiście przedstawiony Plan  odpowiada na potrzeby przemysłu i czy rzeczywiście rozwiąże zidentyfikowane problemy.

Naszym zdaniem głównym źródłem wysokich cen energii elektrycznej w Europie są przede wszystkim wysokie ceny uprawnień do emisji CO₂ w systemie ETS1, a ten jak na razie nie będzie modyfikowany.






Jeśli Europa chce konkurować z Ameryką i Azją w obszarze czystych technologii to przydałoby się przynajmniej zwolnienie z opłat za emisję CO₂ sektorów pracujących na rzecz czystych technologii (np. stalowy), albo wprowadzenie sprawiedliwego systemu rekompensat.