Mieliśmy w listopadzie pierwszy zimny start.

Popyt, w okresie zgniłego wyżu, na gaz ziemny praktycznie wzrósł o 40 proc., produkcja energii wiatrowej spadła o ponad 40 proc. tydzień do tygodnia, co spowodowało wzrost cen energii elektrycznej na rynku dnia następnego do ponad 800 euro/MWh w Niemczech – najwyższego poziomu od kryzysu energetycznego w 2022 roku (por. również przypis 2). Pobór / wytłoczenie gazu ziemnego z magazynów w UE odpowiadało za ponad 80% przyrostowego zapotrzebowania na gaz, po raz kolejny podkreślając niezrównaną elastyczność systemu gazowego. Ogólnie rzecz biorąc, popyt na gaz w drugiej dekadzie listopada był o 10 proc. wyższy od średniej z 5 lat, co pokazuje, że mroźna i spokojna zima może z łatwością zwiększyć popyt na gaz w Europie i odnowić napięcia na rynku (nic nie piszę o końcu dostaw gazu z Rosji do Austrii a to też wpłynęło na ceny), a elastyczność dostaw gazu będzie miała kluczowe znaczenie w procesie przechodzenia na czystszy (?), ale w coraz większym stopniu zależny od pogody system energetyczny.

Rys. 1.Popyt, ceny, wytłaczanie gazy ziemnego w UE – listopad ‘24 r.

Źródło: IEA - International Energy Agency (IEA)

Według danych ENTSO-E wytworzenie energii elektrycznej w listopadzie było w Polsce historycznie wysokie (pisałem o uruchomieniu PGE Gryfino Dolna Odra) i wyniosło 1 614 685 MWh (w październiku 1 388 125 MWh), wzrost m/m prawie o 1/5.

Koniec października początek listopada był zwyczajowo początkiem nowego roku gazowego, stąd na koniec października pojawiła się statystyka i np. Niemcy odnotowały drugi z rzędu spadek zużycia gazu rok do roku w tygodniu zakończonym 27 października, przy czym zużycie pozostało znacznie poniżej poziomu sprzed kryzysu, jak wynika z danych krajowego regulatora energetyki z 1 listopada.

Według danych Bundesnetzagentur całkowite zużycie wyniosło średnio 2,09 TWh/d, co oznacza spadek o 8 proc. w porównaniu z tym samym tygodniem w 2023 r. i o 20 proc. mniej niż średnia sprzed kryzysu dla tygodnia od 2018 do 2021 r. Nastąpiło to po spadku konsumpcji o 7 proc. rok do roku w tygodniu do 20 października po sześciu tygodniach kolejnych wzrostów rok do roku. W latach 2022-2024 zużycie gazu w Niemczech utrzymywało się znacznie poniżej poziomu sprzed kryzysu, przy czym popyt rósł tylko podczas wyjątkowo zimnej pogody, ostatnio w styczniu i kwietniu i teraz obecnie w październiku/listopadzie - kiedy jasno widać również próby szukania winnych dalszych, niesporadycznych zakupów rosyjskiego LNG.

Rys. 2. Niemiecka konsumpcja gazu ziemnego 2022-2024 do średniej 2018-21 (listopad 24)

Źródło: Bundesnetzagentur; 

Listopad daje pierwszą przesłankę do tego, że UE wyjdzie z zimy 2024-25 z niskimi zapasami i stworzy to większą konkurencję o gaz ziemny w lecie i 3Q25, ponieważ Europa będzie musiała uzupełnić swoje zapasy. Zgodnie z unijnymi wymogami dotyczącymi obowiązkowego napełniania magazynów, nie ma innego wyjścia, jak tylko zakupy na rynku. W związku z tym sytuacja jest podobna do tej, którą obserwowaliśmy w 2022 r., kiedy Europa podbijała na całym świecie ceny gazu w celu uzupełnienia zapasów. Stąd także w listopadzie mamy ceny na TTF powyżej 49€/MWh – najwyższy poziom od ponad roku („…Ceny gazu ziemnego w Europie wzrosły w zeszłym tygodniu do najwyższego poziomu od dwóch lat, a wskaźnikowy (benchmark) kontrakt na najbliższy miesiąc w holenderskim hubie TTF osiągnął 22 listopada 49,03 €/MWh, co odpowiada 14,97 USD/mmBtu”). Niestety, europejski rynek gazu już teraz znajduje się pod większą presją, która wynika ze znacznie większego popytu na LNG w Azji
w tym roku, co zmniejszyło import LNG do Europy.

Konsumpcja gazu w listopadzie była również wyraźnie wyższa niż prognozy ze względu na „zgniły wyż” oraz ostatnio zimną pogodę. Przepływ rosyjskiego gazu zatrzymał się wcześniej niż oczekiwano (Austria), a popyt może pozostać wysoki, na przykład, jeśli zimą będzie zwykła mroźna pogoda i duże opady śniegu co oznacza, że Europa może wyjść z zimy z alarmująco niskimi rezerwami gazu. Stworzyłoby to potrzebę uzupełnienia zapasów w 2025 r., która musi zostać zrealizowana bez względu na cenę. Sytuacja ta zaczyna przypominać scenariusz z 2022 r., kiedy UE kupowała gaz „na pniu” i za „dowolną cenę”. 

Rosja bije rekordy dostaw LNG do Europy – przoduje w tym Francja. Import skroplonego gazu ziemnego z Rosji do Francji osiągnął rekordowy poziom, do czego przyczyniły się dostawy z niemieckiego państwowego koncernu energetycznego. Do połowy listopada Francja kupiła więcej rosyjskiego LNG niż w jakimkolwiek pełnym roku od rozpoczęcia dostaw w 2018 r. W szczególności gwałtownie wzrosły dostawy do terminala w Dunkierce. Europa pozostaje atrakcyjnym miejscem docelowym dla ładunków z LNG Jamał w Arktyce. To zasługa długoterminowych kontraktów zawartych przez takie firmy jak TotalEnergies SE, Naturgy Energy Group SA czy niemiecka Securing Energy for Europe GmbH - SEFE – Gazprom PJSC, która została znacjonalizowana przez Niemcy. Cały import LNG przez SEFE do Dunkierki jest sprzedawany do francuskich i belgijskich hubów, powiedział rzecznik firmy Jan-Peter Haack w e-mailu. "SEFE nigdy nie dostarczało ani nie próbowało dostarczać rosyjskiego LNG do Niemiec". SEFE ma kontrakt na zakup Jamału LNG – co oznacza, że musi zapłacić za dostawy z Rosji – a także osobny kontrakt na dostawę paliwa do Gail India Ltd. Aby zoptymalizować koszty wysyłki, wysyła ładunki z Jamału do Europy, jednocześnie znajdując inne źródła dla kupującego w Indiach. Dzieje się tak, gdy Morze Czerwone zostało skutecznie zamknięte z powodu konfliktu na Bliskim Wschodzie.

Rys. 3. Import rosyjskiego LNG do Francji – do 18 listopada ‘24 r. [mln t] lata 2018-24. 

Źródło: Bloomberg.

Dostawy rosyjskiego LNG do Europy utrzymują się na rosnącym poziomie, a szereg krajów UE nadal przyjmuje ładunki, bo brak unijnych sankcji wobec importu. Jednak unijne sankcje zakazujące przeładunku rosyjskiego LNG w portach UE w celu dostarczenia go do krajów spoza UE wejdą w życie pod koniec marca 2025 r., podczas gdy zakaz wjazdu rosyjskiego LNG do terminali UE niepodłączonych do sieci gazowej już obowiązuje.

Rys. 4. Import rosyjskiego LNG do Francji – do 18 listopada ‘24 r. [mln t] lata 2018-24. 

Źródło: S&P Global Commodity Insight

Stany Zjednoczone są oczywiście największym dostawcą LNG do Europy, ale import z Rosji utrzymuje drugie miejsce- rosyjski gaz stanowi obecnie 18 proc. dostaw do UE. Członkowie UE starają się ograniczyć import z Rosji w związku z trwającą wojną na Ukrainie, mimo że rosyjskie LNG jest ciągle poza zasięgiem sankcji. Europa jest na dobrej drodze do importu 4,32 mln ton amerykańskiego LNG w listopadzie, najwięcej od lutego i w porównaniu z 3,13 mln w październiku, wynika z danych Kpler.

Z kolei import LNG do USA do Azji szacuje się na spadek do 2,19 mln ton w listopadzie, najniższego poziomu od marca i z 3,21 mln ton w październiku. Oczekuje się, że całkowity import LNG do Azji spadnie w listopadzie do 23,13 mln ton, najniższego poziomu od czerwca i z 24,39 mln ton w październiku.

Rys. 5. Import LNG przez Azję, Europę vs cena spot.

Źródło: Reuters; Kpler; LSEG


I na koniec znowu dwa zdania o konflikcie Venture Global z odbiorcami z kontraktów terminowych, który obecnie rozważa plany złożenia wniosku o pierwszą ofertę publiczną, która może zebrać z rynku ponad 3 mld USD. Bloomberg podał, że roszczenia w sprawach ośmiu firm, w tym Orlen wynoszą aż 5,9 mld USD. 

Spory wynikają z nierealizowanych dostaw z pierwszej fabryki LNG Venture Global w Luizjanie, Calcasieu Pass, która rozpoczęła produkcję na początku 2022 r. i dostarcza ładunki na rynku spotowym, ale nie dostarcza gazu do swoich klientów, którzy podpisali kontrakty długoterminowe. Klienci, którzy nadal oczekują na dostawy kontraktowe, to m.in. Shell Plc. i BP Plc. Wykonawca Kiewit Corp. również złożył pozew o arbitraż przeciwko firmie w związku z budową pierwszego zakładu.

Rzecznik Venture Global powiedział, że nie ma żadnych umownych ani innych podstaw wspierających sprawy arbitrażowe i że firma zamierza egzekwować swoje prawa wynegocjowane w ramach umów. Sprawy są w toku przed Międzynarodową Izbą Handlową i Londyńskim Sądem Arbitrażu Międzynarodowego. Rysunek poniższy dokładnie pokazuje o jakich pieniądzach i różnicach cen piszę. Dzisiaj spot
w Europie jest sześć razy droższy niż w USA.

Rys. 6. Porównanie cena spot gazu ziemnego USA, Europa, Azja, Australia.

Źródło: https://www.linkedin.com/in/greg-moln%C3%A1r-38601171/

Analiza i komentarz: dr inż. Andrzej P. Sikora – Prezes Zarządu Instytutu Studiów Energetycznych



| Polecamy inne, tegoroczne, publikacje Autora

Październik 2024' | Miesięczne podsumowanie w produkcji energii elektrycznej w Polsce w obszarze źródeł gazowych

Wrzesień 2024 | Miesięczne podsumowanie w produkcji energii elektrycznej w Polsce w obszarze źródeł gazowych

Sierpień 2024 | Miesięczne podsumowanie w produkcji energii elektrycznej w Polsce w obszarze źródeł gazowych

1/

W teorii to okresy o bardzo niskiej lub zerowej wietrzności i nasłonecznieniu, skutkujące fizyczną niemożliwością generacji wymaganych poziomów mocy przez źródła pogodozależne (wiatr, PV).
Cytat za https://www.polon.pl/jagiellonski-research/dunkelflaute-czyli-susza-oze-waznym-wyzwaniem-podczas-transformacji-energetycznej/

2/
https://wysokienapiecie.pl/105582-energetyka-przeszla-coroczna-dunkelflaute-rynek-mocy-do-zmiany/

3/
https://purm.pse.pl/

4/
https://www.bnnbloomberg.ca/investing/2024/11/15/omv-says-gazprom-to-suspend-austria-gas-deliveries-on-nov-16/?utm_source=substack&utm_medium=email

5/
https://www.linkedin.com/in/greg-moln%C3%A1r-38601171/

6/
https://rynek-energii-elektrycznej-i-gazu.cire.pl/artykuly/serwis-informacyjny-cire-24/pazdziernik-2024--miesieczne-podsumowanie-w-produkcji-energii-elektrycznej-w-polsce-w-obszarze-zrodel-gazowych

7/
https://www.dw.com/en/is-germany-still-importing-russian-gas/a-70813419

8/
https://www.reuters.com/business/energy/lng-is-stepping-up-solve-europe-gas-woes-price-russell-2024-11-25/ 

9/
Opr. Na podstawie danych Bloomberg. Cały import LNG przez SEFE do Dunkierki jest sprzedawany do francuskich i belgijskich hubów, a SEFE nigdy nie dostarczało dostarczać rosyjskiego LNG do Niemiec. SEFE ma kontrakt na zakup Jamału LNG – co oznacza, że musi zapłacić za dostawy z Rosji – a także osobny kontrakt na dostawę paliwa do Gail India Ltd. Aby zoptymalizować koszty wysyłki, wysyła ładunki z Jamału do Europy, jednocześnie znajdując inne źródła dla kupującego w Indiach. Dzieje się tak, gdyż Morze Czerwone zostało skutecznie zamknięte z powodu konfliktu na Bliskim Wschodzie. https://www.bnnbloomberg.ca/investing/2024/11/18/france-lng-imports-from-russia-surge-to-annual-record-data-show/

10/
https://www.spglobal.com/commodityinsights/PlattsContent/_assets/_images/latest-news/111324-russian-lng-set-to-remain-key-part-of-eu-gas-supply.png?utm_campaign=oktopost-global-cross+commodity-infographics&utm_content=oktopost-twitter&utm_medium=social&utm_source=twitter

11/
https://www.bnnbloomberg.ca/investing/2024/11/20/arbitration-claims-against-lng-exporter-venture-global-reach-close-to-6-billion/