Nadchodzi cable pooling, ważna zmiana na rynku OZE

Cable pooling polega na wykorzystaniu zabezpieczonych zdolności przesyłu energii, np. dla powstałej wcześniej elektrowni wiatrowej, do uruchomienia w tej samej lokalizacji elektrowni fotowoltaicznej. W tej sytuacji obie farmy, wiatrowa i słoneczna, współdzielą infrastrukturę energetyczną. Nad regulacją prawną w tej sprawie pracuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Efektywne wykorzystanie mocy przyłączeniowych

Cable pooling to wykorzystanie zabezpieczonych zdolności przesyłu energii np. dla zbudowanej wcześniej elektrowni wiatrowej do uruchomienia w tej samej lokalizacji elektrowni fotowoltaicznej. Może być to opłacalne dla inwestora, a dla operatora sieci takie złożone źródło będzie bardziej zrównoważone pod względem profilu wytwarzania.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpoczęło pracę nad wprowadzeniem rozwiązania cable pooling. Branża energetyki odnawialnej z zadowoleniem przyjęła tę informację.

Uważam, że jest to jeden z lepszych pomysłów, jaki się ostatnio pojawił. Dzisiaj wydawane są warunki przyłączeniowe na daną technologię, np. na farmę wiatrową lub farmę fotowoltaiczną do określonej mocy. A, wiemy, że zarówno fotowoltaika nie pracuje 100 proc. czasu, jak i elektrownie wiatrowe również nie pracują 100 proc. czasu - mówi na łamach portalu WNP Dawid Zieliński, prezes spółki Columbus Energy

I przypomina, że te dwie technologie rzadko pracują na pełnej mocy w tym samym momencie - tak się może zdarzyć kilka godzin ciągu w roku.

A zatem hipotetycznie: jeżeli np. na przyłączu o mocy 1 MW byłaby przyłączona instalacja wiatrowa o mocy 1 MW oraz instalacja fotowoltaiczna o mocy 1 MW, to byłoby to lepsze rozwiązanie dla inwestora, ponieważ wówczas mamy tańsze przyłącze i w jednej lokalizacji możemy umieścić dwie technologie - wyjaśnia szef Columbus Energy

Współdzielenie przyłączy do sieci przez źródła wiatrowe i fotowoltaiczne może być receptą na ograniczenia polskiej sieci elektroenergetycznej - dodaje Janusz Gajowiecki, Prezes Polskiego Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej.

W ocenie PSEW, problem niewystarczającej przepustowości polskich sieci w warunkach gwałtownie rosnącego zainteresowania źródłami „zielonej” energii w przyszłości może stać się jednym z głównych elementów spowalniających transformację energetyczną.

Coraz mocniej wybrzmiewa problem rosnących ograniczeń, które dotyczą warunków przyłączenia do sieci kolejnych projektów - mówi prezes PSEW

Korelacja źródeł wiatrowych i słonecznych dzięki wykorzystaniu cable pooling może okazać się jednym z bardziej efektywnych rozwiązań na rynku odnawialnych źródeł energii i dać impuls do jeszcze szybszego rozwoju tej branży – zauważa Gajowiecki.

Sektor OZE nie nie wykorzystuje swojego potencjału

Potencjał ten oceniany jest na 22-24 GW energii wytwarzanej jedynie w lądowych elektrowniach wiatrowych do 2035 roku. Faktyczny scenariusz na przyszłość zależeć będzie jednak od skali i charakteru wsparcia rozwoju lądowej energetyki wiatrowej w polityce energetycznej państwa i tempa uwzględnieniu jej w planach legislacyjnych rządu, w szczególności od liberalizacji tzw. zasady 10h.

O tym jakie znaczenie dla rynku ma liberalizacja ustawy odległościowej kilka dni temu rozmawialiśmy w magazynie Cire Cafe

Zaznaczmy jednak, że cable pooling najbardziej efektywny jest w sytuacjach, gdy elektrownia fotowoltaiczna może być zainstalowana w pobliżu istniejącego parku wiatrowego, korzystając z jego przyłącza. Idea współdzielenia infrastruktury energetycznej pomiędzy farmy wiatrowe i słoneczne jest uzasadniona kosztowo i sprawdzona na innych rynkach europejskich.

Przymiarki do cable poolingu prowadzone są już w Danii i w Holandii.

Zazwyczaj kiedy wieje wiatr, słońce zwykle nie świeci, i odwrotnie. Dodatkowym argumentem jest średnie dobowe przesunięcie dużych prędkości wiatru na godziny nocne, kiedy energia słoneczna nie jest pozyskiwana. W rezultacie infrastruktura energetyczna nie jest w pełni wykorzystana. Cable pooling daje ogromne możliwości optymalnego wykorzystania energii ze słońca i wiatru poprzez podłączane do jednego przyłącza sieciowego. W rezultacie w sposób efektywny wykorzystuje się istniejące zasoby sieciowe oraz zwiększa się stabilność pracy źródeł OZE w przeliczeniu na punkt przyłączenia, co zapewnia bardziej stabilne dostawy zielonej energii elektrycznej do konsumentów.

Naturalnym uzupełnieniem rozwiązania cabe pooling powinien być magazyn energii

Jeżeli pojawią się nadwyżki produkcji powyżej tego umownego 1 MW w danym momencie, to te nadwyżki należy magazynować. Czy się zmagazynują w małym, klasycznym magazynie, czy może w niedalekiej przyszłości - w formie wodoru, lub zostaną lokalnie odebrane, to nie ma znaczenia; będzie tu wiele możliwości. To nie tylko pomysł, ale - wydaje się - wielka konieczność, którą należałoby jak najszybciej wprowadzić - wyjaśnia Dawid Zieliński z Columbus Energy

Czy cable pooling ma jakieś wady?

Uważna lektura holenderskich forów internetowych przynosi listę problemów z którymi za chwilę przyjdzie nam się mierzyć również na polskim rynku.

Najważniejszy z nich to trudne uzgodnienia w scenariuszu kiedy farma wiatrowa i druga, fotowoltaiczna, nie należy do tego samego właściciela. W Holandii trwa właśnie dyskusja na temat konstrukcji prawnej takich umów, zasad współpracy stron oraz podział kosztów wspólnego przyłączenia i instalacji.

Dobre praktyki, kogo warto obserwować

Wspomniana Holandia jest jednym z pionierów rozwiązań cable pooling w Europie. Szeroko opisywana jest na przykład wspólna inicjatywa farmy wiatroej Nijmegen-Betuwe i farmy fotowoltaicznej De Grift. Przy okazji warto zwrócić też uwagę na działalność firmy FIRAN, ich serwis internetowy to zaawansowane kompendium wiedzy o tym jak projekty cable pooling planowane i realizowane są na holenderskim rynku https://www.firan.nl/

Podkreślamy, kraj uchodzący za pioniera tego rozwiązania najmocniej pracuje nad ładem prawnym cable pooling. Powstaje modelowa umowa o współpracy w przypadku decyzji o cable pooling, uczestnicy rynku uczą się kooperacji i wspólnie edukują lokalne władze.

I o ile Michał Kurtyka, były minister klimatu środowiska, mówił, że polskie cable pooling nie będzie kopiuj-wklej z rozwiązań holenderskich czy duńskich, to sposobowi implementowania tego rozwiązania w Holandii warto się przyglądać. Dużo tam bowiem energetyki obywatelskiej, mądrej edukacji i zrównoważonego rozwoju.

Techniczna realizacja wydaje się w całym procesie zadaniem najłatwiejszym. Trwające miesiącami uzgodnienia, skomplikowana materia prawna, spory wokół wzajemnych rozliczeń, to może mocno studzić entuzjazm inwestorów i już na starcie wyhamować rozwój cable pooling w Polsce.

Energielandschap De Grift - Windpark Nijmegen-Betuwe from Windpark Nijmegen-Betuwe on Vimeo.

To skoro jesteśmy już przy OZE, zobaczmy również

1. Należąca do PGE spółka PGE Baltica i Instytut Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku zakończyły trwający od początku 2020 roku projekt badawczy mający na celu zbadanie efektu blokowania przepływu wiatru przez duże morskie farmy wiatrowe.

2. Zarząd Morskiego Portu Gdynia ogłosił przetarg, który de facto rozpoczyna szeroko zakrojone prace nad budową terminala instalacyjnego na potrzeby morskich farm wiatrowych w porcie

3. Największa elektrownia słoneczna w Polsce już działa i produkuje energię