Od 1 stycznia 2024 rośnie opłata z tytułu ponadumownego poboru energii biernej

Od 1 stycznia 2024 roku dla części klientów, oprócz stawek opłat wynikających bezpośrednio z taryf, wzrośnie dodatkowo opłata z tytułu ponadumownego poboru energii elektrycznej. Dotyczy to klientów, którzy są rozliczani za pobór energii biernej a więc klientów zasilanych z sieci średniego, wysokiego i najwyższego napięcia, a także odbiorców zasilanych z sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV

Zmiana ta nie jest zależna od spółek energetycznych, wynika ze wzrostu średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym za rok 2022.

Wzrost tej ceny, a co za tym idzie również opłaty z tytułu ponadumownego poboru energii biernej dla tych klientów od 1 stycznia 2024 r. wyniesie 88%.

Czym jest energia bierna

Urządzenia, których Państwo używają, mogą pobierać zarówno energię czynną, jak i bierną. Energia czynna to energia, którą urządzenie zamienia na pracę użyteczną (ruch, ciepło itp.).

Natomiast energia bierna to energia, która jest potrzebna aby urządzenie mogło w ogóle pracować.

Dla przykładu, silnik elektryczny wentylatora zużywa energię czynną, żeby poruszać śmigłem. Jednak żeby mogło do tego dojść, potrzebuje energii biernej. Dzięki niej podtrzymuje pole elektromagnetyczne, które pozwala energii czynnej napędzić śmigło. Energia bierna nie jest więc zużywana, ale jest cały czas przesyłana pomiędzy urządzeniem a naszą siecią. Obciąża w ten sposób sieć tak samo jak energia czynna. Energię bierną dzielimy na energię bierną indukcyjną i energię bierną pojemnościową.

Energię bierną indukcyjną pobierają urządzenia, takie jak:

- silniki elektryczne,
- klimatyzatory,
- urządzenia chłodnicze itp.

Energia bierna indukcyjna ma znak dodatni.

Energię bierną pojemnościową pobierają urządzenia, takie jak:

- zasilacze komputerowe,
- ładowarki,
- oświetlenie LED itp.

Energia bierna pojemnościowa ma znak ujemny.

Dlaczego spółki energetyczne naliczają opłaty związane z energią bierną

Energię czynną widzą Państwo w rachunkach.

Również tabliczki znamionowe lub większość instrukcji do urządzeń podaje wartości energii lub mocy czynnej, jakie urządzenia te pobierają. Rzadko dotyczy to jednak energii biernej., a współczesne urządzenia pobierają jej coraz więcej. Mimo, że odbiorcy mogą nie odczuwać jej poboru w trakcie pracy urządzeń, energia bierna obciąża sieć w coraz większym stopniu i dlatego spółki muszą odzwierciedlić tę sytuację również w rachunkach za energię.

Kiedy spółki energetyczne naliczają opłatę za pobór energii biernej

Pewne ilości mocy biernej pobierane są przez urządzenia bez dodatkowych opłat.

Ilości tych nie określamy wprost, lecz poprzez współczynnik tgφ.

W dużym uproszczeniu określa on w jakim stosunku do energii czynnej mogą Państwo pobierać energię bierną. Współczynnik tgφ, z którym powinni Państwo pobierać energię z sieci, spółki określają w umowach i swojej Taryfie [1].

Zgodnie z Taryfą:

- nie powinni Państwo pobierać energii biernej indukcyjnej ze współczynnikiem tgφ większym niż 0,4,
- nie powinni Państwo wprowadzać energii biernej pojemnościowej do naszej sieci (współczynnik tgφ nie powinien być mniejszy niż 0).

Jeśli Państwa urządzenia pracują ze współczynnikiem tgφ jak powyżej, spółka energetyczna nie nalicza dodatkowych opłat za energię bierną. Jeśli jednak przekraczają Państwo współczynnik tgφ, zgodnie z prawem [2], [3] spółka naliczy Państwu opłaty za ponadumowny pobór energii biernej.

Szczegóły rozliczeń za ponadumowny pobór energii biernej znajdą Państwo w Taryfach.

Co można zrobić, żeby uniknąć opłat za pobór energii biernej

Energia bierna pojemnościowa i indukcyjna są energiami, które różnią się znakiem (+/-).

Jeżeli więc wykorzystają Państwo obie te energie jednocześnie w takich samych ilościach, jedna zniweluje działanie drugiej.

Zjawisko to nazywane jest kompensacją energii biernej. Na rynku dostępne są urządzenia, które działają zgodnie z tym zjawiskiem. Wytwarzają one sztucznie energię bierną o znaku przeciwnym do tej, którą pobierają Państwa urządzenia. W ten sposób kompensują energię bierną w Państwa obiekcie. Dzięki nim utrzymają Państwo współczynnik tgφ na poziomie, przywołanym w Taryfie.

Energia bierna nie będzie wtedy obciążała nadmiarowo sieci, a spółka energetyczna nie naliczy Państwu dodatkowych opłat.

Takimi urządzeniami są:

- baterie kondensatorów, które kompensują energię bierną indukcyjną,
- dławiki kompensacyjne, które kompensują energię bierną pojemnościową.

Jeśli więc nie mogą Państwo ograniczyć poboru energii biernej w obiekcie, mogą Państwo go skompensować. Ponieważ dotrzymanie współczynnika tgφ jest Państwa obowiązkiem, to powinni Państwo na własny koszt, dobrać i zainstalować odpowiednie urządzenia kompensujące.

Powinna zrobić to osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

Urządzenia takie będą częścią wewnętrznej instalacji zasilającej obiekt, nie muszą więc Państwo ich zgłaszać do spółki energetycznej.

Podstawy prawne:

[1] Taryfy dla energii elektrycznej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej na rok 2024. Taryfy znajdą Państwa na stronie URE.
[2] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 marca 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U. z 2023 r., poz. 819).
[3] Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. poz. 503 ze zmianami).