EuroHPC, czyli Wspólne Europejskie Przedsięwzięcie w dziedzinie Obliczeń Wielkiej Skali, wybrało sześć nowych wniosków, które dołączą do siedmiu wybranych już wcześniej, by stworzyć na terenie Unii Europejskiej najnowocześniejsze ośrodki badań i rozwoju sztucznej inteligencji, nazwane Fabrykami AI. Projekt ten łączy w sumie działania dwudziestu jeden państw członkowskich i dwóch państw stowarzyszonych w EuroHPC.

Infrastruktura oraz usługi oferowane przez Fabryki AI pozwolą w pełni wykorzystać europejski potencjał w dziedzinie sztucznej inteligencji. Dzięki wsparciu w postaci światowej klasy sieci superkomputerów, które działają już w UE, Fabryki te połączą elementy, które są kluczowe dla innowacji na polu AI: moc obliczeniową, dane oraz talent pracujących tam ludzi. Na istnieniu tych instytucji opierać się będzie strategia Komisji Europejskiej, mająca na celu umożliwienie naukowcom oraz firmom (w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom, a także startupom) uczenia, rozwijania i dostosowywania do swoich potrzeb godnych zaufania i etycznych modeli sztucznej inteligencji w Europie – którą dzięki temu będzie śmiało można nazwać Kontynentem AI.

Nowe Fabryki AI powstaną w Austrii, Bułgarii, Francji, Niemczech, Polsce i na Słowenii. Całość inwestycji szacowana jest na 350 milionów euro, które pochodzić będą zarówno z Unii Europejskiej, jak i z budżetów tych państw.

Wszystkie Fabryki będą ze sobą połączone, tworząc swoistą federację, a ich rola będzie znamienna w kreowaniu strategii AI zarówno na poziomie krajowym, jak i ogólnoeuropejskim w kontekście ekosystemu sztucznej inteligencji na Starym Kontynencie. Uprzywilejowanym dostępem do Fabryk AI będą mogły cieszyć się startupy związane ze sztuczną inteligencją, co z pewnością zaowocuje powstaniem wielu małych i średnich firm. Pierwsze siedem Fabryk ma rozpocząć swoją działalność w kwietniu 2025 roku.

Termin składania wniosków o utworzenie Fabryk AI w trzeciej rundzie konkursu upływa 2 maja 2025. Jednak jeszcze w kwietniu EuroHPC JU ogłosi konkurs na tak zwane Anteny Fabryk AI, umożliwiając większej liczbie państw uczestniczących w programie EuroHPC wdrażanie krajowych usług Fabryk bez konieczności inwestowania we własną infrastrukturę superkomputerową.

Unia Europejska planuje ponadto otworzyć pod koniec 2025 roku także kilka Gigafabryk AI – czyli ogromnych ośrodków obliczeniowych wielkiej mocy o niezwykle wysokiej wydajności, których przeznaczeniem byłoby rozwijanie i szkolenie najnoweszej generacji modeli oraz aplikacji sztucznej inteligencji. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula Von der Leyen ogłosiła niedawno w Paryżu, że zarówno Fabryki, jak i Gigafabryki AI będą częścią inicjatywy Invest AI, wchodzącej w skład całościowego planu działania na rzecz stworzenia Kontynentu AI. Realizacja tego planu wymagać będzie około 200 miliardów euro.


Fabryka Piast-AI

Celem działania Fabryki Piast-AI jest rozwój badań nad sztuczną inteligencją, wprowadzanie innowacji w tej dziedzinie oraz zastosowanie AI w Polsce i w całej Europie. Poprzez łączenie środowiska akademickiego, przemysłowego oraz rządu Fabryka Piast-AI tworzy dynamiczny ekosystem wymiany wiedzy i innowacji.

Fabryka Piast-AI jest projektem prowadzonym przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, które współpracuje przy nim z Politechniką Poznańską, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także z regionalnymi klastrami i hubami innowacji, w szczególności z Wielkopolskim Klastrem Teleinformatycznym. Inwestycję wspierają Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Finansów, które koordynuje cały proces.

Fabryka Piast ma przyspieszyć zaadaptowanie technologii AI w środowiskach akademickich i przemysłowych, wspomagając tym samym rozwój nauki w aspekcie ludzkiego życia i zdrowia, sektor IT oraz cyberbezpieczeństwo (włącznie z technologią kwantową), technologie kosmiczne i robotykę, zrównoważony rozwój (z którym wiążą się energia, rolnictwo i zmiany klimatyczne), a także sektor publiczny. Wykorzystując zaawansowaną infrastrukturę HPC Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego oraz komputer kwantowy EuroHPC Piast-Q, Fabryka Piast-AI będzie napędzać innowacje, wspierać współpracę i wzmacniać pozycję Polski w europejskim ekosystemie HPC – zarówno kwantowym, jak i AI.

Fabryka Piast-AI skupi się na dostępności, zrównoważonym rozwoju i współpracy transgranicznej, tworząc platformę dla kluczowych zastosowań AI, które odpowiadają na palące wyzwania społeczne, napędzając jednocześnie wzrost gospodarczy. Dzięki temu będzie ona mogła przyczynić się do realizacji europejskiego ekosystemu sztucznej inteligencji, który będzie technologicznie suwerenny i konkurencyjny na całym świecie.