Port Gdański funkcjonuje na podstawie przepisów Ustawy o portach i przystaniach morskich, co oznacza, że sfera zarządzania jest oddzielona od sfery eksploatacji. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk jest podmiotem zarządzającym. Jakie są jego zadania, czym dokładnie się zajmuje, jakie usługi oferuje?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu Gdańsk : Działalność Zarządu Morskiego Portu Gdańsk obejmuje zarządzanie nieruchomościami i infrastrukturą, planowanie rozwoju portu, jego rozbudowę, utrzymanie infrastruktury czy pozyskiwanie nieruchomości na potrzeby rozwoju portu. Świadczymy też usługi związane z korzystaniem z infrastruktury portowej, w szczególności zapewniamy ochronę przeciwpożarową zarządzanych obiektów, terenów, statków znajdujących się na wodach portu, redy lub kotwicowiska. Zapewniamy też dostęp do portowych urządzeń odbiorczych odpadów ze statków w celu przekazania ich do odzysku lub unieszkodliwiania.

Zapewniacie m.in. bunkrowanie LNG. W jaki sposób jest ono realizowane?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : U nas w porcie bunkrowanie statków z napędem LNG odbywa się przy pomocy rozwiązań mobilnych, metodą „truck to ship” (autocysterna-statek). Realizują je firmy zewnętrzne, zarządy portów bowiem nie świadczą tego typu usług. Dotychczas bunkrowanie paliwem LNG metodą „truck to ship” miało miejsce dwa razy. Ostatnio w marcu 2023 roku na statek RUSADIR.

Miejscem przeznaczonym do tego celu jest obecnie Nabrzeże Obrońców Westerplatte. Bunkrowanie wymaga jednorazowej zgody Kapitanatu Portu Gdańsk. Wnioskuje o to agent statku za pośrednictwem zespołu Głównego Dyspozytora Portu. Tankowania statków z bunkierki (metodą „ship to ship”) jeszcze w porcie nie mieliśmy, ale jesteśmy otwarci na współpracę ze wszystkimi podmiotami, które zechcą skierować taką jednostkę do pracy w Trójmieście. Zatoka Gdańska to idealne miejsce do rozwoju serwisów bunkrowania statków paliwem LNG. Chociażby z tego względu, że porty Gdańsk i Gdynia w 2022 roku przeładowały w sumie ok. 100 mln ton towarów, a w 2023 roku przekroczymy ten próg.

Oferujecie również zasilanie jednostek pływających w energię elektryczną. Jak wygląda świadczenie usług w tym zakresie?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : Obecnie na terenie Portu Gdańsk funkcjonuje kilkadziesiąt miejsc, w których jest możliwość zasilania jednostek pływających energią elektryczną. Punkty zasilania znajdują się najczęściej na nabrzeżach postojowych dla przyłączania niewielkich jednostek, zazwyczaj rezydentów portu. Punkty były wykonane i są wykorzystywane głównie jako przyłącza z sieci lądowej na czas postoju przy nabrzeżach, jako alternatywa dla pracy generatorów statkowych.

W 2022 roku zleciliśmy opracowanie analizy wdrożenia systemu zasilania statków z lądu w Porcie Gdańskim (OPS, ang. Onshore Power Supply). Wnioski płynące z tego opracowania pomogą nam w ustaleniu parametrów ilościowych i jakościowych punktów elektrycznego zasilania statków podczas postoju w porcie. Przygotowując się do wdrożenia przyszłych rozwiązań OPS, zabezpieczyliśmy w ramach niedawno zrealizowanych modernizacji wybranych nabrzeży, rezerwę umożliwiającą montaż systemu zasilającego w postaci kanalizacji kablowej. Takie rozwiązanie przewidujemy także w kolejnych modernizowanych oraz nowo budowanych nabrzeżach. W przypadku zainteresowania podmiotów zewnętrznych korzystaniem z systemów OPS, będziemy mogli zastosować na nabrzeżu stacje przetwornikowe. W przeciwieństwie do spalinowych agregatów statkowych, przetwornice nie będą emitować szkodliwych spalin ani wymagać dowozu paliwa czy przerw technicznych w pracy.

Obecnie systemy OPS nabierają istotnego znaczenia, bowiem do końca 2050 roku, będą musiały być zainstalowane w każdym europejskim porcie oraz w większości portów na świecie. Procedowane przez UE przepisy spowodują powszechny obowiązek zasilania statków z lądu podczas ich postoju w porcie. Określono m.in., że od 2030 roku statki pasażerskie lub kontenerowce cumujące w porcie podlegającym jurysdykcji państwa członkowskiego będą musiały zostać podłączone do zasilania z lądu, w celu zaspokojenia wszystkich potrzeb energetycznych.

Mając na uwadze sytuację geopolityczną oraz perspektywę konieczności zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, jak ważne są wspomniane usługi?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : Wojna w Ukrainie miała znaczący wpływ na nasze przeładunki. Dotychczasowy import surowców, który odbywał się drogą lądową, w tej chwili odbywa się drogą morską. Ta sytuacja jeszcze bardziej podkreśla strategiczne znaczenie infrastruktury portowej. Porty powinny mieć zapas swoich możliwości przeładunkowych, żeby budować bezpieczeństwo państwa. Jeżeli pojawi się jakaś niespodziewana sytuacja, jak w przypadku węgla, to naszym zadaniem jest obsłużyć te ładunki, które są przewidziane dla naszej gospodarki. Port Gdańsk pokazał, że może być gwarantem bezpieczeństwa energetycznego. Ciepłe grzejniki w naszych domach, to w dużym stopniu zasługa pracowników portu i operatorów terminali, pracujących nieprzerwanie, 24 godziny na dobę, aby węgiel ze statków rozładować i dystrybuować dalej w głąb kraju. Węgiel cały czas musi być importowany, zarówno na potrzeby energetyki zawodowej, jak i gospodarstw domowych, żeby zapewnić ciągłość bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Może Pan powiedzieć coś więcej o realizacji terminalu regazyfikacyjnego LNG (FSRU)? Jakie są szczegółowe plany? Na jakim etapie jest inwestycja?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : Rozmowy z Gaz-Systemem dotyczące budowy pływającego terminalu regazyfikacji LNG typu FSRU z udziałem Portu Gdańsk i Urzędu Morskiego są w toku. Projekt zakłada umiejscowienie w rejonie Gdańska pływającej jednostki zdolnej do wyładunku LNG, procesowego składowania i regazyfikacji LNG. To strategiczna inwestycja z punku widzenia bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz krajów sąsiednich połączonych z naszą siecią gazową poprzez rozwijane w ostatnich latach interkonektory. W połowie sierpnia br. spółki GAZ-SYSTEM i ORLEN podpisały umowę na rezerwację zdolności przeładunkowych Terminalu FSRU w Zatoce Gdańskiej. To ostateczne potwierdzenie zasadności tej inwestycji.

Jak wygląda natomiast sytuacja morskich farm wiatrowych, w których rola portów jest przecież kluczowa. Prowadzicie działania w tym zakresie?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : Warunkiem zapewnienia skutecznego rozwoju morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku jest stworzenie odpowiedniego zaplecza portowego. W 2022 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie terminala instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych, przedłożoną przez Ministra Infrastruktury. Już w marcu 2022 roku Zarząd Morskiego Portu Gdańsk ogłosił postępowanie w zakresie wyboru dzierżawcy bądź dzierżawców terenu (terenów), który powstanie w wyniku zalądowienia obszaru morskiego zarządzanego przez Port Gdańsk. Termin składania ofert wiążących upływa 29 września 2023 roku. Ze względu na trwające postępowanie, do czasu wyłonienia przyszłego najemcy nie jest możliwym określenie lokalizacji przyszłego, ewentualnego terminala off-shore, terminu rozpoczęcia prac budowlanych czy jego parametrów technicznych. To biznes ma zdecydować o kształcie kolejnych inwestycji. My zapewniamy formę, a potencjalny inwestor wypełni ją treścią. Trwająca obecnie rozbudowa Baltic Hub jest dowodem na to, że taki model współpracy się sprawdza. Liczymy, iż oferta wpłynie w zaprogramowanym terminie.

Czy rola szeroko pojętych usług energetycznych w Porcie Gdańsk nadal będzie rosła? Czy oprócz wymienionych, prowadzicie obecnie lub macie w planach jeszcze działania w tym zakresie?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : W przypadku infrastruktury energetycznej na bieżąco realizujemy zadania modernizacyjne, mające na celu zmniejszenie jej awaryjności oraz zwiększenie możliwości przesyłowych. W najbliższych tygodniach rozpoczęte zostaną prace nad dokumentacją projektową rozbudowy systemu zasilania Portu Gdańsk, której celem będzie określenie optymalnej lokalizacji drugiego Głównego Punku Zasilania na terenach portowych. Infrastruktura ta bezpośrednio wpłynie na bezpieczeństwo energetyczne w Porcie, zapewniając dywersyfikację punktów zasilania.

Jeśli chodzi o mniejsze inwestycje w tym zakresie, to na pewno warto wspomnieć o stacjach ładowania osobowych pojazdów elektrycznych. Na tę chwilę na obszarach portowych jest ich 6, w tym 5 na terenach ogólnodostępnych. Dodatkowo w bieżącym roku infrastruktura zostanie rozbudowana o dwa nowe punkty tego typu.

Port Morski Gdańsk stanowi polską infrastrukturę krytyczną. Czy sytuacja geopolityczna wymusiła na Was podjęcie dodatkowych środków w celu jej ochrony? Jakich?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu : Port morski w Gdańsku jest portem o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i podlega obowiązkowej ochronie. Sytuacja geopolityczna oraz obowiązujący od kwietnia 2022 roku na całym terytorium RP drugi stopień alarmowy BRAVO i trzeci stopień alarmowy CHARLIE-CRP, wymusiły podjęcie dodatkowych działań koniecznych do zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa w obiektach portowych. W tym zakresie zostały wdrożone stosowne procedury bezpieczeństwa z obowiązkiem ich realizacji przez jednostkę ochrony portu oraz personel obsługi. Dodatkowo w wybranych obiektach portowych, z uwagi na charakter prowadzonych przeładunków, Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni wydał Decyzję o wprowadzeniu poziomu ochrony 2 (w 3-stopniowym poziomie ochrony portu). Wyższy poziom ochrony spowodował dodatkowe obostrzenia w dostępie do obiektów.

Bezpieczeństwo cyfrowe jest również bardzo istotnym aspektem ochrony infrastruktury krytycznej. Czy cyberbezpieczeństwo Portu Gdańskiego jest zagwarantowane?

Łukasz Malinowski, Prezes Portu: Na tle wydarzeń geopolitycznych oraz zwiększającej się liczby ataków cybernetycznych na świecie, przy tak dynamiczne rozwijającej się technologii trudno deklarować stuprocentowe bezpieczeństwo cybernetyczne. Jest to po prostu niemożliwe. Oczywiście podejmujemy działania zapewniające niezakłócone dostarczanie usług kluczowych i usług cyfrowych oraz procesów wspomaganych przez systemy informatyczne. Ważne jest osiągnięcie odpowiednio wysokiego poziomu bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, które są wykorzystywane do świadczenia tych usług poprzez wdrażanie środków technicznych oraz organizacyjnych adekwatnych do zagrożeń. Dlatego też prowadzimy szkolenia pracowników z zakresu cyberzagrożeń i szkolenia specjalistyczne administratorów systemów oraz specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa.

rozmowę opublikowano na łamach EnergetykaPlus