Mielczarski: Modele inwestycyjne dla Prosumenta

Jak obliczać koszty i zyski z paneli PV prosumenta?

Koszt początkowy inwestycji został zaczerpnięty z kalkulatora opublikowanego przez ENERGA Obrót i wynosi on 12 631 zł przy założeniu ulgi w wysokości 17% otrzymanej w ramach programu "Mój Prąd" dla instalacji o mocy znamionowej 3,72kW, o powierzchni 20,4m2 oraz koszcie całkowitym (bez ulgi) w wysokości 20 218zł.

Zyski z inwestycji. Zyski z inwestycji w prosumenckie panele PV wynikają ze zmniejszonej płatności za energię elektryczną oraz zmniejszonych niektórych składników taryfy dystrybucyjnej zależnych od wielkości energii. Dla poboru energii w wielkości 3000kWh rocznie wyznaczono spodziewane zyski biorąc pod uwagę stawki z taryfy PGE Dystrybucja SA z dnia 20 marca 2020 r oraz taryfy na energię elektryczną G11.

Tabela 1. Spodziewanie zyski z instalacji paneli. Stawki z taryfy PSE Dystrybucja SA z dn. 20.03.2020r.

Koszty operacyjne. Koszty operacyjne składają się z trzech głównych pozycji, jako pokazano w Tabeli 2.

Tabela 2. Koszty operacyjne dla paneli o powierzchni 20m2 umieszczonych na skośnym dachu. Koszty te obejmują dwukrotne mycie paneli w ciągu roku. Mycia 20 m2 paneli w Centralnej Polsce kosztuje 261zł/netto¹przeglądu technicznego raz do roku oraz ubezpieczenia paneli.

Nieraz zdarza się, że akwizytorzy sprzedający panele PV nie przekazują kandydatom na Prosumentów pełnych informacji o kosztach operacyjnych lub bagatelizują te koszty poprzez wskazywanie, że panele nie wymagają czyszczenia lub że takie czyszczenie można zrobić samodzielnie , na przykład za pomocą "karczera". Jest to wprowadzanie w błąd, ponieważ czyszczenie musi być wykonane odpowiednim sprzętem przez doświadczone osoby posiadające dodatkowo odpowiednie pozwolenia na pracę na wysokości. Użycie tzw. "karczera", który dostarcza wodę pod ciśnieniem będzie prowadzić do zniszczenia silikonowych elementów oddzielających ogniwa.

Nieprzekonanym co to konieczności regularnego i profesjonalnego czyszczenia paneli PV polecam wywiad jaki udzielił portalowi "Gramwzielone.pl" dr S. Pietruszko, Prezes Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki, "Mycie paneli fotowoltaicznych. Jaki ma wpływ na instalacje PV?", dn. 25.10.2019r.

Do regularnego mycia paneli PV mogą również przekonać dwa zdjęcie zamieszczone poniżej.

Rys. 1. Efekty braku regularnego czyszczenia paneli PV. Źródło: instsani.pl - Vademecum dla uczniów techników.

Wpływ ceny energii (G11) na opłacalność. Prezentowany model jest w pełni otwarty i jego użytkownicy mogą zmieniać wielkości danych wejściowych oraz sprawdzać jaki ma to wpływ na opłacalność całego projektu. Ponieważ istnieje powszechne przekonanie, że wzrost cen energii elektrycznej znacznie poprawi opłacalność projektu "Mój Prąd" wykonano obliczenia wpływu ceny energii jaką można zakupić u sprzedawcy (taryfa G11) na okres zwrotu z inwestycji - Tabela 3.

Tabela 3. Wpływ cen energii (G11) na opłacalność inwestycji w panele PV w programie "Mój Prąd".

Obliczenie wpływu zmiany cen energii elektrycznej na opłacalność inwestycji pokazują, że zwrot z inwestycji w programie "Mój Prąd" w okresie krótszym niż 10 lat będzie wymagał dwukrotnego wzrostu cen energii elektrycznej. Czy takie założenie jest realne w obecnej sytuacji kryzysu gospodarki i wielu lat wychodzenia z tego kryzysu?

Metoda przepływów zdyskontowanych. Dla obliczenie opłacalności inwestycji należy stosować metodę przepływów zdyskontowanych. Umożliwia ona uwzględnianie wartości pieniądza w czasie oraz możliwy przychód z alternatywnych inwestycji. Dosyć powszechnym błędem jest nieuwzględnianie wpływu czasu w którym następują wydatki i pojawiają przychody. Przykład jest pokazany w Tabeli 4.

Tabela 4. Przychód w metodzie przepływów zdyskontowanych.

Jeżeli założymy, że bez uwzględniania dyskonta przychód byłby 766zł/rocznie, to przy uwzględnieniu stopy dyskonta tylko na poziomie r1=0,02 przychód ten po pierwszym roku wynosi 751zł/rocznie, a po 10 latach tylko 628zł/rocznie. Podobnie dzieje się dla innych stóp dyskonta. Im dłuższy okres analizy (25 lat) tym większy wpływ wielkości stóp dyskonta.

Największym problemem jaki trzeba rozstrzygnąć przy stosowaniu przepływów zdyskontowanych jest wartość współczynników "r". Ich obliczenia można oprzeć na koszcie kapitału (WACC²) lub na podstawie szacowanej inflacji i możliwości inwestycji alternatywnych. Przyjmując inflację na poziomie 3% rocznie, co jest założeniem optymistycznym i możliwy zysk z inwestycji wolnych od ryzyka na poziomie 1% można założyć że współczynnik r=0,04. Jeżeli brano by pod uwagą, że inwestycja jest z środków własnych, to wielkość tę (podobnie jak w WACC) należałoby podnieść o 50% do wielkości r=0,06. Wszystkie te rozważania nie zakładają jakiegokolwiek zysku z inwestycji. Gdyby założyć choćby 2% zysku to r=0,08.

Obliczanie czasu zwrotu z inwestycji poprzez podzielenie wydatków na instalacje przez wpływy w pierwszym roku, jak to jest robione w kalkulatorach zachęcających do inwestycji w panele PV, prowadzi do błędów, podobnie jak nieuwzględnianie kosztów operacyjnych.

Wnioski

Głównym celem poprzedniego i obecnego artykułu nie jest przekonywanie, że nie należy być Prosumentem ale celem jest zwrócenie uwagi na konieczność przekazywania pełnej i rzetelnej informacji osobom, które zamierzają skorzystać z programu "Mój Prąd".

Można zostać Prosumentem ale nie należy spodziewać się z tego tytułu zysków, ponieważ jest to nieopłacalne ekonomicznie, nawet przy znacznych subsydiach przy zakupie instalacji PV.

Prosumentem można zostać również bez perspektywy osiągania korzyści ekonomicznych, tym bardziej że w Polsce jest co najmniej 100-200 tys. osób , których stać na wydatek rzędu 20 tys. zł bez perspektyw zwrotu z takiej inwestycji.

Jednak niezależnie jakimi motywami kieruje się klient (przyszły Prosument uczestnik projektu "Mój Prąd") ma on prawo otrzymania pełnej i rzetelnej informacji, a podawane okresy zwrotu z inwestycji powinny być oparte na obliczeniach uznanymi metodami ekonomicznymi przy uwzględnieniu wszystkich kosztów.

Nieudzielanie klientowi rzetelnych informacji o wszystkich kosztach może mieć charakter "zamierzonego wprowadzania w błąd w celu osiągnięcia korzyści majątkowych". Takie działanie jest nie tylko naganne moralnie ale również narusza prawo.

Przewodnik po modelu obliczeniowym

W celu uproszczenia korzystania z modelu obliczeniowego wszystkie dane i obliczenia zamieszono w jednym arkuszu programu Excel, w którym można zobaczyć dane oraz formuły użyte do obliczeń, jakie są widoczne po wskazaniu kursorem danej komórki. Wszystkie dane można zmieniać i badać wpływ na wyniki końcowe. W modelu wykonano tylko jeden rysunek pokazujący NPV w funkcji czasu z którego łatwo można odczytać spodziewany zwrot z inwestycji po roku "i" projektu. Dane i formuły obliczeniowe są zlokalizowane następująco w wierszach arkusza:

W1 - Wielkości trzech stóp zwrotu r1, r2 i r3 użytych w obliczeniach
W2 - W6 zdyskontowane wartości zgodnie ze wzorem podanym w kolumnie A dla trzech wielkości dyskonta
W9 (B) - koszt instalacji, W9 (L) - koszty wymiany falownika z osprzętem po 10 latach, W9(V) - koszt kolejnej wymiany falownika po 20 latach
W10 - koszty O&M zaczytane z komórki E26
W11 - przychód zaczytany z komórki D40
W12 - Zysk jako różnica pomiędzy przychodem i kosztem: W11-W10
W15 - W17 - zdyskontowany zysk dla trzech stóp dyskonta
W20 - W22 - NPV dla trzech stóp dyskonta
W25 - W26 - składniki kosztów operacyjnych
W29 - W40 - składniki zysku z inwestycji wyliczone na bazie taryfy PGE SA
W42 - W47 - badanie okresu zwrotu z inwestycji w funkcji ceny energii elektrycznej.

Mam nadzieję, że czytelnicy CIRE będą mogli przeprowadzić własne obliczenia w oparciu o profesjonalne metody - przepływy zdyskontowane.

Przypisy:

¹ Ceny na podstawie kalkulatora internetowego firmy SCO Clean-up.
² WACC - Weighted Average Capital Cost - średnioważony koszt kapitału,