Rys. 1
Notowania dziennych cen LNG styczeń 2019 - grudzień 2020 (dol./mmBtu)


Uwaga: szary obszar na rysunku (zakres cen LNG dla Azji) policzony jako 11 proc. do 14.5 proc. dziennej ceny notowań Brent w USA z 4 miesięcznym opóźnieniem, plus stała 0,50 dol./mmBtu
Źródło: EIA - Energy lnformation Administration, Bloomberg Finance, L.P., SP Global Platts

Zwiększenie popytu na świecie oraz chęć i potrzeba dotarcia do większej ilości odbiorców na gaz ziemny zainteresowała Stany Zjednoczone Ameryki (USA) do sprzedaży swojego gazu ziemnego z łupków w formie skroplonej (LNG). Walka z konkurencją oraz konieczność utrzymania swojej strefy wpływów (także w Europie) również przełożyła się na rozwój infrastruktury LNG w Rosji. Oba kraje od lat systematycznie rozwijają swoje moce skraplające oraz zwiększają wolumeny eksportu (Rys. 2).

Rys. 2
Zestawienie eksportu LNG z Rosji i USA w latach 2014-2020 (mln t LNG)


Opracowanie: Instytut Studiów Energetycznych na podstawie danych Argus, S&P Platts, Refinitiv Eikon, Thomson Reuters, IHS Markit

Jeszcze w 2014 i 2015 r. średni eksport LNG z USA był znikomy i wynosił rocznie ok. 0,3 mln ton LNG. Jedyny terminal skraplający działający wcześniej w Stanach Zjednoczonych - terminal LNG Kenai na Alasce - zaprzestał działalności w 2015 r. Eksport zaczął się zwiększać i przyśpieszać od 2016 r., kiedy to rozpoczął prace terminal LNG Sabine Pass w Luizjanie. Od tego czasu eksport systematycznie rośnie, a nowe instalacje skraplające w kolejnych terminalach są oddawane do użytku.

W Rosji pierwszą infrastrukturą eksportującą LNG był terminal Sakhalin oddany do użytku w 2009 r. Eksport rosyjski utrzymywał się na poziomie ok. 10 mln ton LNG rocznie i zaczął systematycznie wzrastać wraz z uruchomieniem terminala Yamal LNG w 2017 r., a następnie terminala Vysotsk LNG w 2019 r.

6 terminali LNG (Cameron, Corpus Christi, Cove Point, Elba Island, Freeport, Sabine Pass) pozwoliło Amerykanom eksportować ok. 46 mln ton LNG w 2020 r. (Rys. 3).

Rys. 3
Eksport LNG z terminali w USA w 2020 r. (mln t LNG)


Opracowanie: Instytut Studiów Energetycznych na podstawie danych Argus, S&P Platts, Refinitiv Eikon, Thomson Reuters, IHS Markit

W porównaniu do 2019 r. (Rys. 4), kiedy eksportowano ok. 35,5 mln ton LNG, jest to znaczący wzrost.

Rys. 4
Eksport LNG z terminali w USA w 2019 r. (mln t LNG)


Opracowanie: Instytut Studiów Energetycznych na podstawie danych Argus, S&P Platts, Refinitiv Eikon, Thomson Reuters, IHS Markit

Jest to głównie wynikiem zwiększenia eksportu z terminalu Cameron, Freeport oraz rozpoczęciem regularnego skraplania w terminalu Elba Island w 2020 r. Spadki zapotrzebowania na LNG spowodowane pandemią COVID-19 spowodowały, że terminal Elba Island nie skraplał gazu przez prawie pół 2020 r. Najwięcej, bo ok. 19 mln ton LNG, pozwolił eksportować w 2020 r. największy w USA terminal Sabine Pass (w 2019 r. było to ok. 22 mln ton LNG). Ok. 8,4 mln ton LNG eksportował terminal Freeport, a ok. 7,8 terminale Cameron i Corpus Christi.

Przytoczymy dwa ważne fakty, po pierwsze wspominaliśmy już, że w terminalach w USA od kwietnia anulowano łącznie ok. 200 dostaw. USA zaczęto nawet nazywać tzw. "swing supplier", ponieważ kontrakty zawarte przez amerykańskie firmy pozwalają na tzw. "scrapping deliveries" czyli zrezygnowanie (także kontraktowe przesunięcie terminu) z dostawy, co pozwala szybko reagować na niestabilność rynków<sup>3 Po drugie, według danych Energy Information Administration (EIA) w listopadzie średnio eksportowano rekordowe 9,4 Bcf/d (ok. 266 mln m sześc.), a w grudniu ustanowiono nowy rekord na poziomie średniego eksportu 9,8 Bcf/d (ok. 278 mln m sześc.). Dla porównania w lipcu 2020 r. było to zaledwie 3,1 Bcf/d (ok. 87,8 mln m sześc.).
Podkreślmy, że USA ma możliwość zwiększenia eksportu w 2021 r. np. same moce terminala Sabine Pass to przecież 30 mln ton LNG/r, a Cameron to 12 mln ton LNG/r.4.

3 terminale LNG (Sakhalin, Vysotsk, Yamal LNG) pozwoliły Rosji eksportować ok. 31 mln ton LNG (Rys. 5).

Rys. 5
Eksport LNG z terminali w Rosji w 2020 r. (mln t LNG)

Opracowanie: Instytut Studiów Energetycznych na podstawie danych Argus, S&P Platts, Refinitiv Eikon, Thomson Reuters, IHS Markit

Rosja również zanotowała wzrost eksportu w porównaniu do 2019 r. kiedy eksportowano ok. 29 mln ton LNG (Rys. 6).

Rys. 6
Eksport LNG z terminali w Rosji w 2019 r. (mln t LNG)


Opracowanie: Instytut Studiów Energetycznych na podstawie danych Argus, S&P Platts, Refinitiv Eikon, Thomson Reuters, IHS Markit

Ma na to wpływ wykorzystanie terminala Vysotsk przez pełny rok Pozwolił on eksportować ok. 0,5 mln ton LNG (transporty LNG z tego terminala pojawiały się także m.in. w litewskim terminalu regazyfikującym Independance). Najwięcej Rosjanie eksportowali z terminala Yamal LNG ok. 19 mln ton LNG (według Novatek instalacja działała na 113 proc. swoich możliwości), a terminal Sakhalin pozwolił wyeksportować ok. 11,6 mln ton LNG. Sakhalin pochwalił się nawet, że przy założeniu, że standardowe cargo wynosi ok. 65 tys. ton, to rosyjska infrastruktura pozwoliła na eksport ok. 178 metanowców do 49 portów na 8 kontynentach5.

Porównując grafiki prezentujące eksport z USA i z Rosji można zauważyć, że Rosja mniej odczuła anulowanie zamówień i wspomniane wyżej amerykańskie tzw. "scrapping deliveries". Novatek planuje rozpoczęcie skraplania w czwartym ciągu (Train 4) w Yamal LNG (0,9 mln ton LNG/r) w pierwszym kwartale 2021 r. W 2023 r. ma rozpocząć skraplanie terminal Arctic LNG 2 (z planowaną mocą na poziomie 19,8 mln ton LNG/r). Rosyjska strategia dla LNG (opublikowana w kwietniu 2020 r.) zakłada eksport LNG z Rosji na poziomie między 80 a 140 mln ton LNG6.

Na koniec - bardzo ciekawe dane zebrał European Gas Hub (Rys. 7). 2020 r. okazał się pierwszym od dwóch dekad rokiem, w którym nie podjęto, żadnej decyzji Final Investment Decision (FID) dla infrastruktury LNG na świecie.

Rys. 7
Decyzje Final Investment Decision (FID) na świecie


Źródło: European Gas Hub

W rekordowym 2019 r. prawie 100 mld m sześc./r (ok. 72 mln ton LNG/r) zdolności skraplania otrzymało pozytywną decyzję FID. W 2020 r. byliśmy świadkami anulowania lub odroczenia decyzji FID dla ok. 200 mld m sześc./r (ok. 145 mln ton LNG/r). European Gas Hub zauważa, że z powodu bezprecedensowego spadku inwestycji (-34 proc. r/r) cierpi cały łańcuch wartości (także obszar poszukiwań i wydobycia) sektora oil&gas. Obszar LNG traktowany jest jako tzw. midstream czyli obszar centrum (środka) łańcucha i bez zmiany tego trendu, bez wzrostu poziomu inwestycji może zostać znacznie obciążony, co spowoduje zmniejszenie jego wydajności i doprowadzi do kolejnych fluktuacji (cyklów) cenowych7.

1 https://www.eia.gov/naturalgas/weekly/#itn-tabs-1

2 https://www.reuters.com/article/idUSKBN29D104

3 Sikora A., Sikora M., "LNG na świecie - podsumowanie 2020 roku", CIRE, 4.01.2021
https://www.cire.pl/item,209678,13,0,0,0,0,0,lng-na-swiecie-podsumowanie-2020-roku.html

4 https://www.offshore-energy.biz/cameron-lng-facility-still-offline-sabine-pass-exports-resume/

5 https://www.offshore-energy.biz/sakhalin-energy-hits-lng-production-record-in-2020/

6 https://www.spglobal.com/platts/en/market-insights/latest-news/metals/120320-russias-yamal-lng-train-4-to-produce-first-lng-in-q1-2021-novatek-cfo

7 https://www.europeangashub.com/a-dry-year-for-lng-fids.html</sup>