Charakterystyka energetyki w Unii Europejskiej

Najważniejsze dane charakteryzujące energetykę w Unii Europejskiej:

Kraje Unii Europejskiej są w 50% zależne od dostaw surowców i paliw energetycznych z importu. Prognozy wskazują na to, iż w 2030 roku zależność ta może wzrosnąć nawet do 70%. Dzieje się tak głównie za sprawą ciągłego wzrostu zapotrzebowaniana energię.
45% importowanej ropy naftowej pochodzi z krajów Bliskiego Wschodu
40% gazu ziemnego jest dostarczane z Rosji

Rysunek: Udział paliw importowanych w całkowitym zapotrzebowaniu na nośnikienergii w Krajach Unii Europejskie (EU-25)

Źródło: EU-25 Energy and Transport Outlook to 2030, European Commission, January 2003.

Prognozy przygotowane przez Komisje Europejską w 2003 roku mówią o znacznymwzrościezapotrzebowania na energię do 2030 roku (w porównaniu z rokiem 2000).

Rysunek: Zapotrzebowanie na energię w krajach Unii Europejskiej (EU-25)

Źródło: EU-25 Energy and Transport Outlook to 2030, European Commission, January 2003.

Najważniejszym nośnikiem energii są paliwa płynne (ok. 39%), tylko około 5,9%obecnej produkcji energii pochodzi ze źródeł odnawialnych. Unia Europejska postawiłasobie cel 12% udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym UE w 2010roku

Struktura życia nośników energii w Unii Europejskiej w 2000 r.

Źródło: EU-25 Energy and Transport Outlook to 2030, European Commission, January 2003.

Budynki odpowiadają za około 40% całkowitego końcowego zużycia energii w UniiEuropejskiej, podczas gdy ich niższa efektywność energetyczna w krajach EuropuŚrodkowej i Wschodniej nadaje temu sektorowi w tych państwach większego znaczenia.Mieszkania komunalne odpowiadają za około 45% zużycia w sektorze budownictwa,co stanowi około 18% całkowitego zużycia końcowego energii w Unii Europejskiej.
Udział sektora przemysłu w zużyciu energii w Unii Europejskiej spadł z ponad40% na początku lat osiemdziesiątych do około jednej trzeciej w latach dziewięćdziesiątychi 28% obecnie.
Sektor transportowy odpowiada za 30% zużycia energii w Unii Europejskiej.
35% energii elektrycznej jest pochodzenia nuklearnego,
94% zanieczyszczeń atmosfery CO2 związanych z działalnością człowieka pochodziz sektora energetycznego,
90% wzrostu emisji CO2 jest związanych z transportem,
8% redukcja gazów cieplarnianych wyznaczona jako cel w latach 1990-2010.

Priorytety energetyczne Unii Europejskiej

Priorytety polityki energetycznej Unii Europejskiej wynikają z dokumentów zasadniczych, stanowiących pierwotne źródło prawa Wspólnot Europejskich. Dokumentami na mocy, których powstały i sukcesywnie były rozwijane podstawy dzisiejszej Unii Europejskiej są:

Traktat Rzymski, podpisany 25 marca 1957 r. przez reprezentantów Belgii, Francji, Niemiec Zachodnich, Włoch, Luksemburga i Holandii;
Jednolity Akt Europejski, podpisany w 1986 r., wprowadzający poprawki do Traktatu Rzymskiego, m.in. przyjęcie ponad 300 kryteriów niezbędnych do utworzenia wewnętrznego rynku Wspólnoty;
Traktat o Unii Europejskiej, tzw. Traktat z Maastricht, uzgodniony w grudniu 1991 r., podpisany w lutym 1992 r.; stanowił on daleko idącą rewizję Traktatu Rzymskiego i wprowadzał dwie podstawowe grupy postanowień. Pierwsza z nich dotyczyła ustanowienia unii gospodarczo-walutowej najpóźniej od 1 stycznia 1999 r. oraz określiła działania w kierunku osiągnięcia unii politycznej, obejmującej wspólną politykę zagraniczną i obronną. Druga określiła kompetencje Wspólnoty w innych dziedzinach polityki oraz zmieniała uprawnienia różnych instytucji Wspólnoty Europejskiej;
Traktat Amsterdamski, podpisany 2 października 1997 r., wprowadził dodatkowe zmiany ukierunkowane na zrównoważony rozwój.

Podstawą obecnie obowiązujących celów polityki energetycznej był Traktat z Maastricht. Jako cel ogólny Traktat wyznaczył utworzenie jednolitego rynku energii w ramach jednolitego rynku wewnętrznego, który zapewniłby swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu polityka ta ma być realizowana poprzez:

eliminację ograniczeń ilościowych w celu zapewnienia swobodnej wymiany energii, eliminację dyskryminacji pomiędzy eksporterami we Wspólnocie w zakresie zaopatrzenia i zbytu,
zasadę swobody i swobodnego przepływu usług w odniesieniu do spółek energetycznych i świadczących usługi w krajach Wspólnoty,
zasady konkurencji zapewniające jednakową płaszczyznę dla konkurencji,
harmonizację prawa, która ma zapewnić swobodny przepływ towarów i usług oraz eliminację zniekształceń konkurencji;
normalizację, stanowiącą strategiczny instrument określający integrację przemysłową i gospodarczą, która w dziedzinie energii obejmuje wytwarzanie i przesył energii elektrycznej, sektor ropy naftowej, zaopatrzenie w gaz, odnawialne źródła energii.

Z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju polityka energetyczna obejmuje trzy zasadnicze cele:

bezpieczeństwo energetyczne - zminimalizowanie ryzyka i wpływu możliwego załamania zaopatrzenia w energię na gospodarkę i społeczeństwo Unii Europejskiej,
konkurencyjne systemy energetyczne - zapewnienie niskich kosztów energii dla producentów i użytkowników z punktu widzenia konkurencji przemysłowej i realizacji szeroko pojętych celów społecznych,
ochrona środowiska przyrodniczego - zintegrowana zarówno z wytwarzaniem jak też użytkowaniem energii dla zachowania ekologicznego i geofizycznego bilansu przyrody.

Jako priorytety szczegółowe Unii Europejskiej należy wymienić:

rozwój wspólnego rynku energii,
przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwiązywanie innych problemów środowiskowych,
promowanie efektywnego zużycia energii,
zwiększenie konkurencyjności odnawialnych i alternatywnych źródeł energii,
odpowiednie priorytety badawcze i rozwojowe dla zagadnień energii w 6. Programie Ramowym.

Źródło: FEWE: Polityka Energetyczna Unii Europejskiej, Poradnik 2000

Materiał przygotowany przez KAPE S.A. dla Ministerstwa Gospodarki i Pracy w ramach projektu twinningowego "Zrównoważona polityka energetyczna w Polsce"