Rynek M&A w Polsce i CEE - raport kancelarii CMS

Podobną tendencję obserwowaliśmy na polskim rynku fuzji i przejęć. Polska odnotowała 3% wzrost liczby zawieranych transakcji, przy lekkim spadku ich wartości (5%) w porównaniu do rekordowego 2016 r., wciąż osiągając jednak 10,6 mld euro czyli wynik sytuujący się dużo powyżej poziomu z lat 2014 - 2015. Nasz rynek cechował się najwyższą aktywnością w zakresie IPO o wartości w sumie prawie 1,8 mld euro.

Raport "Emerging Europe M&A Outlook 2017/2018" - przygotowany przez kancelarię CMS we współpracy z EMIS - wskazuje trendy w zakresie fuzji i przejęć w latach 2017 - 2018 r. w 15 krajach naszego regionu oraz zawiera analizę transakcji o wartości powyżej 1 mln USD ogłoszonych w 2017 r. na rynkach Europy Środkowo - Wschodniej.

Polska na tle regionu - perspektywy na 2018 r. i podsumowanie ubiegłego roku

"W kolejnych miesiącach czynnikiem napędzającym rynek w Polsce z pewnością będzie z jednej strony coraz bardziej istotna z każdym rokiem kwestia zapewnienia sukcesji w wielu biznesach rodzinnych, a z drugiej strony dostępność własnego kapitału w polskich przedsiębiorstwach i relatywnie taniego finansowania z zewnątrz. Także fundusze private equity wciąż dysponują znacznymi środkami na akwizycje, tym bardziej że w dalszym ciągu obserwujemy falę wyjść z dotychczasowych inwestycji. W ostatnim roku private equity były w Polsce zaangażowane w 64 transakcje o wartości 5,16 mld euro czyli odpowiadały za prawie połowę M&A w ujęciu wartościowym"- podsumowuje Marek Sawicki, partner zarządzający działem transakcyjnym kancelarii CMS w Polsce.

W 2017 r. Rosja i Polska utrzymały pierwszą i drugą pozycje Europie Środkowo -Wschodniej zarówno pod względem wartości, jak i liczby zawieranych transakcji. Na rynek rosyjski przypadło 671 M&A o wartości 36,7 mld euro, a w Polsce miały miejsce 288 przejęcia o wartości 10,6 mld euro.

Rok 2017 r. przyniósł zmianę na trzeciej pozycji w zestawieniu najbardziej aktywnych rynków środkowoeuropejskich. Miejsce Czech - zarówno pod względem liczby jak i wartości - zajęła Turcja z 204 transakcjami szacowanymi w sumie na 7,6 mld euro. Najwyższy skok pod względem liczby zawieranych M&A obserwowaliśmy na Ukrainie (67%), podczas gdy największym przyrostem wartości ogłaszanych fuzji i przejęć mogą pochwalić się Węgry (126%), które osiągnęły 2,7 mld euro. Dużą aktywność odnotowaliśmy ponownie w Rumunii, gdzie obserwowaliśmy 13% wzrost liczby i 64% wartości transakcji, do 3,2 mld euro.

"W Polsce w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy obserwowaliśmy dużą aktywność na rynku fuzji i przejęć, co widzimy w 3% wzroście liczby transakcji, a także byliśmy świadkami wielu przejęć o znacznej wartości, takich jak sprzedaż Żabki, aktywów EDF oraz Synthosu - podkreśla Marek Sawicki, partner zarządzający polskim działem transakcyjnym kancelarii CMS, która w ostatnim roku doradzała przy największej liczbie M&A zawartych zarówno w Polsce, jak i w regionie Europy Środkowo - Wschodniej*. "Mam nadzieję, że ten poziom aktywności transakcyjnej utrzyma się w kolejnych miesiącach, choć trzeba pamiętać, że na 2017 r. przełożono część przejęć rozważanych jeszcze w 2016 r., kiedy to inwestorzy wyczekiwali na rozwój sytuacji gospodarczo - politycznej w kraju. Wiele zależy także od dalszych zmian w otoczeniu gospodarczo - legislacyjnym, gdyż inwestycjom sprzyja przewidywalność rozwiązań prawno - podatkowych i praktyki ich stosowania".

"W kolejnych miesiącach głównej aktywności oczekiwałbym przede wszystkim w średnim segmencie rynku tj. 50 -200 mln euro ze względu na podaż ciekawych spółek, mniejszą konkurencję o te aktywa i co za tym idzie relatywnie atrakcyjne wyceny" - mówi Marek Sawicki z CMS.

Polska najbardziej aktywnym, po Rosji, inwestorem lokalnym w Europie Środkowo - Wschodniej

Na rynkach naszego regionu rośnie aktywność graczy pochodzących z Polski oraz Turcji, co potwierdza coraz większą dojrzałość lokalnych biznesów do podejmowania ekspansji zagranicznej i przejęć transgranicznych. Polskie spółki dokonały w ostatnim roku już 166 przejęć o wartości 4,3 mld euro (14% wzrost liczby oraz 12% wzrost wartości transakcji), stając się drugim lokalnym inwestorem w regionie. Najbardziej aktywny na rynku transakcyjnym w Europie Środkowo - Wschodniej pozostawał tradycyjnie kapitał rosyjski, odpowiadając za 603 transakcje o wartości ponad 22,5 mld euro. Ostatni rok przyniósł zmniejszenie aktywności ze strony przedsiębiorstw czeskich, które z kolei aktywnie inwestowały w regionie w 2016 r.

"Zarządzający polskimi przedsiębiorstwami coraz częściej decydują się na przejęcia ciekawych spółek zarówno w naszym regionie, jak i w bardziej odległych geograficznie kierunkach, widząc w ekspansji szansę na dalszy rozwój, a tym samym wzrost wartości własnego biznesu" - podkreśla Jakub Marcinkowski, partner w warszawskim zespole transakcyjnym kancelarii CMS. "Wejście na nowy rynek poprzez nabycie obecnej tam spółki jest bardzo efektywną strategią ekspansji ze względu na natychmiastową możliwość wykorzystania potencjału, marki czy bazy klientów istniejącego przedsiębiorstwa. Jest to tendencja, którą widzimy także w naszej praktyce i coraz częściej, z udziałem sieci biur CMS w regionie, towarzyszymy polskim inwestorom w akwizycjach atrakcyjnych aktywów na innych rynkach".

Sektor nieruchomości ponownie numerem 1 w Polsce oraz w regionie

Według raportu CMS, po raz kolejny największą aktywnością transakcyjną cieszył się sektor nieruchomościowy, na który przypadła prawie 1/4 wszystkich M&A zawartych w Polsce w 2017 r., w tym dziesięć z dwudziestu największych przejęć ostatniego roku. Dużą aktywność obserwowaliśmy również w szeroko rozumianym sektorze dóbr konsumenckich (55 transakcje stanowiące prawie 20% wszystkich fuzji i przejęć w ujęciu liczbowym) oraz analogicznie jak rok temu w sektorze produkcyjnym (57 i prawie 20% wszystkich transakcji), a także telekomunikacyjnym i IT (39 i 13%).

Podobnie kształtowała się aktywność w poszczególnych sektorach w regionie Europy Środkowo - Wschodniej, gdzie również dominowały transakcje nieruchomościowe (390 M&A czyli prawie 20% wszystkich zawartych w regionie ) o wartości 16,9 mld euro. Zainteresowaniem inwestorów cieszył się także szeroko rozumiany sektor dóbr konsumenckich (prawie 16% wszystkich zawartych M&A), sektor produkcyjny (ok. 15%) oraz nowych technologii (ok. 15%), ze względu dostępność unijnych mechanizmów w zakresie finansowania i zachęt inwestycyjnych. W ujęciu wartościowym na pierwszej pozycji znalazł się sektor górniczo-paliwowy, głównie za sprawą transakcji zawieranych na rynku rosyjskim.

"W Polsce w kolejnych miesiącach oczekiwałbym utrzymania aktywności w segmencie dóbr konsumenckich, w tym branży spożywczej. Wiele ciekawych spółek można także znaleźć w sektorze nowych technologii, czy produkcyjnym, choć pytanie czy właściciele zdecydują się na sprzedaż pozostaje otwarte. Podobnie obserwujemy duże zainteresowanie w przypadku spółek z szeroko rozumianej branży farmaceutycznej, niemniej tu także podaż jest mocno ograniczona" - komentuje Marek Sawicki.

Po raz pierwszy Chiny największym inwestorem spoza regionu Europy Środkowo - Wschodniej

Wśród inwestorów pochodzących spoza naszego regionu pierwsze miejsce pod względem wartości fuzji i przejęć w Europie Środkowo-Wschodniej po raz pierwszy zajęły Chiny, co potwierdza rosnące zainteresowanie kapitału chińskiego naszą częścią świata. Wartości chińskich fuzji i przejęć wzrosła do 7,7 mld euro, osiągając 78% wzrost wartości, po ogromnym bo 96% skoku odnotowanym w 2016 r. W ostatnich dwunastu miesiącach chińskie spółki uczestniczyły w 27 transakcjach w regionie, w tym w imponującym wartościowo przejęciu rosyjskiego Rosneft przez CEFC o wartości 7,5 mld euro. Po raz pierwszy kraj azjatycki zajął pozycję lidera pod względem wartości transakcji zawieranych w Europie Środkowo Wschodniej w zeszłym roku za sprawą Japonii. Miało to miejsce również w wyniku jednej znaczącej transakcji jaką było nabycie przez Asahi aktywów wystawionych na sprzedaż w związku z przejęciem SABMiller przez AB Inbev o wartości 7,3 mld euro.

Na polskim rynku w ostatnim roku obserwowaliśmy m.in. zwiększenie obecności chińskiego producenta maszyn LiuGong, który przeniósł do Warszawy swoją europejską siedzibę, a także zwiększył inwestycje w Stalowej Woli, otwierając m.in. centrum badawczo - rozwojowe oraz linię produkcyjną.

Jak wynika z raportu opublikowanego przez kancelarię CMS, najbardziej aktywnym inwestorem zagranicznym w regionie pozostają niezmiennie Stany Zjednoczone, które w 2017 r. zawarły 92 transakcje, prawie dwukrotnie zwiększając wartość swojego zaangażowania do 2,9 mld euro. W pierwszej trójce inwestorów najczęściej dokonujących przejęć w Europie Środkowo - Wschodniej tradycyjnie znajdują się także Wielka Brytania (67 transakcji o wartości 2,2 mld euro czyli prawie 60% spadek wartości i 11% liczby transakcji) oraz Niemcy (61 transakcji wartych 1,4 mld euro).

W ostatnim roku odnotowaliśmy zdecydowany wzrost zaangażowania w projekty M&A kapitału pochodzącego z krajów niemieckojęzycznych. Poza spółkami niemieckimi (7% wzrost), wartość przejęć dokonywanych w naszym regionie znacząco zwiększyły przedsiębiorstwa ze Szwajcarii i Austrii. "Zainteresowanie spółek niemieckich polskim rynkiem to stały trend od wielu lat. Ożywienie obserwowane w ostatnim roku to najlepszy dowód, że środkowo - europejskie rynki, w tym polski, wciąż są atrakcyjne dla niemieckojęzycznych inwestorów. Ten trend widzimy także w naszej praktyce - jako CMS w ostatnim roku wspieraliśmy m.in. szwajcarskiego inwestora Bucher-Motorex Group przy pierwszej inwestycji w Europie Środkowo - Wschodniej, jaką stanowiło nabycie fabryki w Polsce od Circle K (poprzednia nazwa Statoil Fuel&Retail)" - podkreśla Błażej Zagórski, counsel w warszawskim zespole transakcyjnym odpowiedzialny m.in. za współpracę z klientami niemieckojęzycznymi. "Mówiąc o przejęciach w kontekście rynku niemieckiego warto także pamiętać o rosnącym zainteresowaniu polskiego kapitału spółkami niemieckimi i udaną ekspansję na tamtejszy rynek poprzez nabycie atrakcyjnych aktywów".

W pierwszej dziesiątce inwestorów dokonujących przejęć w Europie Środkowo - Wschodniej utrzymują się także spółki z Afryki Południowej, co jest zjawiskiem relatywnie nowym. Wartość dokonywanych przez nie przejęć osiągnęła w roku ubiegłym 1,3 mld euro czyli poziom analogiczny do transakcji dokonywanych przez spółki niemieckie.

Europa Środkowo - Wschodnia na radarze funduszy PE

Fundusze private equity utrzymują dużą aktywność w regionie - w ostatnich dwunastu miesiącach odpowiadały za 267 transakcje o wartości 21,4 mld euro, co jest drugim wynikiem po rekordowym 2016 r., kiedy to fundusze podwoiły wartość M&A dokonywanych w Europie Środkowo - Wschodniej ( z 10,9 do 28,4 mld euro).

W kolejnych miesiącach możemy spodziewać się dalszych inwestycji - we wrześniu 2017 r. Enterprise Investors zebrał w ramach nowego funduszu 498 mln euro, z czego połowa ma być przeznaczona na inwestycje w Polsce, a Value4Capital w ostatnim czasie poinformował o zamknięciu nowego funduszu w wysokości 75 mln euro, co zapowiada nowe inwestycje w regionie.

"Pomimo pewnej niepewności politycznej obserwowanej globalnie, w drugiej połowie roku zaufanie powróciło na rynek transakcyjny w Europie Środkowo - Wschodniej, co stało się widoczne w postaci napływu transakcji i zainteresowania ze strony inwestorów zagranicznych. W szczególności w przypadku Chin widać bardzo wyraźnie, że nasz region ma pełnić ważną rolę w ramach inicjatywy odnowienia Szlaku Jedwabnego. Obecnie jesteśmy świadkami przygotowań do wielu transakcji, co zapowiada kolejny dobry rok na rynku M&A w regionie" - podkreśla Helen Rodwell, partner, CEE Corporate Practice, kancelaria CMS.

"Europa Środkowo - Wschodnia, z relatywnie dobrym wzrostem gospodarczym, przyjaznym otoczeniem dla inwestycji zagranicznych, finasowaniem ze strony UE oraz populacją o rosnącej sile nabywczej pozostaje atrakcyjnym rynkiem dla inwestorów zagranicznych" - dodaje Radivoje Petrikić, partner, CEE Corporate Practice, kancelaria CMS.