Słowacja skończy z węglem już za dwa lata

Zamknięcie kopalń cieszy się szerokim konsensusem w słowackiej klasie politycznej i wsparciem Komisji Europejskiej

Do 2023 r. zostaną zamknięte słowackie elektrownie węglowe oraz wszystkie kopalnie węgla brunatnego poza jedną, wydobywającą ten surowiec dla celów pozaenergetycznych. Nasi południowi sąsiedzi przyspieszają transformację energetyczną, a wokół zamykania zakładów wydobywczych panuje ogólnonarodowy konsensus.

Słowacja nie ma własnych kopalń węgla kamiennego, ale ma ponadstuletnie tradycje wydobycia węgla brunatnego, a wydobywa się go w kopalniach podziemnych, a nie odkrywkowych. Słowackie zagłębie węglowe leży w Kotlinie Górnonitrzańskiej w środkowej części kraju. Prievidza, Handlová, Nováky to średniej wielkości miasta, przypominające nasz Śląsk, Zagłębie, Bełchatów czy ukraiński Donbas. Kopalniane szyby, górnicze tradycje, zanieczyszczenie środowiska - i ludzie żyjący z górnictwa, a także regionalna energetyka oparta na spalaniu węgla. To wszystko już za dwa lata przejdzie do historii, a transformacja Górnej Nitry wyrasta na wzorcowy przykład przemian, który z uwagą będzie obserwowany w innych państwach regionu.

Przez całe dziesięciolecia słowacki podatnik dopłacał do węgla, ze względów politycznych i społecznych. Dotacje polegały na dopisywaniu specjalnych kwot do rachunków za prąd, który był przez to droższy dla firm i gospodarstw domowych. - Za zasadniczy impuls motywacyjny w przypadku Słowacji można uznać decyzję rządu o zakończeniu dotowania produkcji energii elektrycznej z krajowego węgla brunatnego w elektrociepłowni Nováky najpóźniej do 2023 r. Efektem była decyzja właściciela elektrowni o zakończeniu produkcji prądu i ciepła z tego węgla, wskutek czego spółka wydobywcza Hornonitrianske bane Prievidza (HBP) straci głównego odbiorcę surowca - mówi w rozmowie z DGP Katarína Matejková, rzeczniczka słowackiego ministerstwa gospodarki.

Pierwotne plany przewidywały, że dotacje zostaną wstrzymane ok. 2030 r. Przyspieszono je wskutek starań europosła poprzedniej kadencji, a dziś ministra gospodarki Richarda Sulíka z liberalnej partii Wolność i Solidarność (SaS) oraz słowackiego komisarza Maroša Šefčoviča, który w kadencji 2014-2019 był odpowiedzialny za europejską unię energetyczną. Mimo różnic politycznych (Šefčovič był nominowany przez Kierunek Socjaldemokrację, będący w kontrze do SaS) udało się wytworzyć szeroką koalicję dla przemian. W 2019 r. dzięki współpracy rządu Roberta Ficy, ówczesnej opozycji i Komisji Europejskiej przyjęto plan działań dla transformacji energetycznej Górnej Nitry. Przewiduje on system dotacji na okres przejściowy, pakiety socjalne dla zwalnianych górników, pomoc w przekwalifikowaniu się, wsparcie dla nowych źródeł energii w regionie i duże środki na rekultywację oraz ochronę środowiska, które jest tam wyjątkowo zniszczone.

Z nieuchronnością przemian pogodzony jest główny gracz w regionie, czyli HBP. - Po 2023 r. działalność zakończy elektrownia Nováky, która wytwarza energię z krajowego węgla brunatnego, a zarazem jest źródłem centralnego ogrzewania dla regionu. Nasza spółka analizuje obecnie możliwości wykorzystania lignitu z kopalni Čáry do celów nieenergetycznych ze względu na wysokie parametry tego węgla. Dotyczy to wykorzystania w rolnictwie i przemyśle chemicznym. Pozostałe kopalnie zostaną zamknięte po 2023 r. lub już są zamykane - mówi DGP rzeczniczka spółki Adriana Siváková. Z kolei resort gospodarki w odpowiedzi na nasze pytania zwrócił uwagę, że Słowacja importuje rocznie średnio 3,5 mln ton węgla kamiennego, wykorzystywanego głównie w metalurgii, m.in. w hucie w Koszycach. Węgiel w słowackiej energetyce odchodzi jednak do historii. Pozostanie jako surowiec w przemyśle i tutaj Słowacy widzą pole do współpracy z Polską, ważnym producentem węgla kamiennego.

Elektrociepłownie opalane węglem będą definitywnie zamykane i zastępowane przez OZE i gaz albo przebudowywane pod kątem spalania odpadów. Ten ostatni cel ma duży potencjał rozwoju, ponieważ Słowacja jest na szarym końcu UE w kwestii gospodarki odpadami. Wciąż sporo z nich trafia na wysypiska. Ministerstwo Gospodarki podaje, że od kilku lat wzmożono nacisk na efektywność energetyczną, dzięki czemu udało się ograniczyć zapotrzebowanie na energię w regionie Górnej Nitry. Ta ma się stać czymś w rodzaju słowackiego hitu eksportowego, jeśli chodzi o rozwój OZE i nowych technologii magazynowania energii. Słowacja większość prądu wytwarza z energetyki jądrowej (53 proc.), na drugim miejscu są elektrownie wodne (17 proc.), gaz odpowiada za 16 proc., a paliwa stałe (w tym węgiel i biomasa) za niespełna 9 proc.

źródło: serwisy.gazetaprawna.pl

ENERGETYKA - najpopularniejszy dział w naszym portalu

Czytelnicy komentują zmiany decydujące o przyszłości branży