Polityka fiskalna a ubóstwo energetyczne w Polsce

Rosnące ceny energii w Europie, zwłaszcza w UE, w 2021 r. spowodowały, że ponownie zaczęto postrzegać rozwój sektora energetycznego nie tylko z punktu widzenia ochrony klimatu i nakładów, jakie są potrzebne by uzyskać zero-emisyjność do 2050 r., ale także z punktu widzenia sektora zubożającego społeczeństwo.

Transformacja sektora energetycznego i polityka klimatyczna by uzyskać zero-emisyjność do 2050 r. odgrywają coraz istotniejszą rolę w polityce państw członkowskich Unii Europejskiej.

W 2021 r. zaczęto dodatkowo zwracać uwagę na rosnące ceny energii, zwłaszcza energii elektrycznej i gazu. Tym samym pojawia się kwestia ubóstwa energetycznego i trudności społeczeństwa z finansowaniem usług energetycznych.
Pamiętać należy, że dostęp do nośników energii i usług energetycznych może być zakłócony nie tylko z powodów technicznych czy braku wystarczającej ilości zasobów energetycznych, ale także z powodu braku zasobów finansowych przez gospodarstwa domowe.

Zagadnienie ubóstwa energetycznego jest coraz powszechniej podejmowane w literaturze, choć nadal jest ono słabo przebadane. Najczęściej te badania dotyczą próby zdefiniowania ubóstwa energetycznego, określenia sposobu jego pomiaru, pomiaru korelacji między PKB a ubóstwem energetycznym, wpływu wydatków na ogrzewanie na ubóstwo energetyczne lub zróżnicowania terytorialnego tego zjawiska.
Dotychczas istniejąca literatura wskazuje, że występowania ubóstwa energetycznego wywiera niekorzystny wpływ na jakość życia społecznego, relacje społeczne i deprawację osób, rozwój społeczno-ekonomiczny społeczeństwa, możliwości zarobkowania oraz wzrost gospodarczy.
Pomimo wpływu tego zjawiska na jakość życia społeczeństw, zwłaszcza tej mniej zamożnej ich części, rządzący niechętnie zajmują się tą problematyką lub ją pomijają. Dowodem na to jest fakt, że znaczna część państwa UE w ogóle nie prowadzi polityki mającej na celu redukcję ubóstwa energetycznego ani nawet nie zdefiniowała prawnie tego zjawiska. Literatura wskazuje jednak, że polityka gospodarcza może wpływać na skalę ubóstwa energetycznego. Można zatem domniemywać, że instrumenty polityki fiskalnej także wpływają na ubóstwo energetyczne danego kraju. Stąd warto zbadać relacje pomiędzy polityką fiskalną a skalą ubóstwa energetycznego.

Celem artykułu jest ocena wpływu polityki fiskalnej (opodatkowania i świadczeń socjalnych) na stopę ubóstwa energetycznego w Polsce. Analizą objęto okres lat 2005-2020, tj. po wstąpieniu Polski do UE.

Stwierdzono, że instrumenty polityki fiskalnej są znacznie skuteczniejsze w oddziaływaniu na poziom ubóstwa energetycznego niż polityka energetyczna. Instrumentem, który najsilniej i istotnie statystycznie wpływa na poziom ubóstwa energetycznego w Polsce są transfery socjalne.

Pełna treść artykułu

prof. dr hab. Rafał Nagaj
Instytut Ekonomii i Finansów
Uniwersytet Szczeciński

Źródło: Rynek Energii Nr 1/2022

Czytaj również:

Jak wspierać odbiorcę wrażliwego energii i redukować ubóstwo energetyczne? Bank Dobrych Praktyk już dostępny dla gmin