Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w przedsiębiorstwie i ich wpływ na ograniczenie śladu węglowego

Za zmiany klimatyczne odpowiedzialne są gazy cieplarniane, z których największy udział posiada dwutlenek węgla. Emisja tego związku chemicznego na świecie w 2018 roku sięgnęła 33890,8 milionów ton, tj. o 2% więcej w stosunku do roku poprzedniego, z czego kraje Unii Europejskiej odpowiadały za 3479,3 milionów ton. Analizując emisję gazów cieplarnianych powstających podczas procesów produkcyjnych w sektorach gospodarki można określić, iż za około połowę wytwarzania szkodliwych związków odpowiadają gałęzie: zaopatrzenia w energię oraz przemysł. Kolejne udziały przypadają odpowiednio transportowi oraz rolnictwu. Co więcej, partycypacja wyżej wymienionych czterech jednostek od 2010 roku wciąż rośnie, przyczyniając się do coraz większego skażenia środowiska.

Koniec drugiej dekady XXI w. przyniósł podniesienie świadomości na temat zmian klimatycznych, a także wzmógł potrzebę wprowadzania kolejnych ekoinnowacji, mających na celu zapobieganie bądź ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko przez przedsiębiorstwa w stosowanych przez nich procesach produkcyjnych. Technologie służące do minimalizowania degradacji przyrody stosowane są w trakcie całego cyklu życia produktu, obejmując wszystkie elementy łańcucha dostaw. Odpowiednio przeprowadzone procesy, wspomagane proekologicznymi innowacjami, mogą służyć ograniczeniu negatywnego wpływu działalności człowieka na naturę, równocześnie zmniejszając ślad węglowy.

Ślad węglowy (Carbon Footprint, CF), to łączna liczba gazów cieplarnianych wyemitowanych w wyniku pośredniej i bezpośredniej działalności człowieka, zwykle wyrażana w jednostce ekwiwalentu dwutlenku węgla (CO2e). Termin ten obowiązuje od lat 90. XX w., a określać go można odnosząc się do osób, przedsiębiorstw, produktów, usług, jak i również wydarzeń kulturalnych czy danych państw. Poprawnie przeprowadzony pomiar i ewidencjonowanie emisji gazów cieplarnianych przyczynia się do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, mającej na celu tworzenie małego śladu węglowego. Głównym założeniem gospodarki niskoemisyjnej jest redukcja wytwarzania szkodliwych związków chemicznych, aby zapobiegać ociepleniu klimatu.

Ze śladem węglowym powiązana jest ekoefektywność. Można zdefiniować ją jako utrzymanie dotychczasowego wzrostu gospodarczego, oferując klientowi wyroby i usługi w konkurencyjnej cenie, spełniające jego oczekiwania, przy jednoczesnym minimalnym wpływie na środowisko naturalne i zużyciu zasobów w całym cyklu życia produktu. W celu podwyższenia ekoefektywności, przedsiębiorstwo może:

ograniczyć zużycie materiałów oraz nadwyżki zapasów,
ograniczyć zużycie energii,
ograniczyć substancje toksyczne,
zwiększyć udział recyklingu w odzyskiwaniu odpadów,
zwiększyć udział substancji odnawialnych oraz odnawialnych źródeł energii,
zwiększyć trwałość produktu,
zwiększyć wartość produktu.

Obecna rola przemysłu w emisjach gazów cieplarnianych, wymaga podjęcia odpowiednich kroków, które przyczynią się do zmniejszenia śladu węglowego. Przedsiębiorstwa powinny zacząć podwyższać swoją ekoefektywność, prowadząc do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Istniejące nowoczesne rozwiązania oraz technologie pozwolić mogą na znaczne ograniczenie emisji poprzez racjonalny cykl życia produktu i efektywny łańcuch dostaw. Przyjmując jako założenia: ograniczenie zbędnych zapasów, redukcję powstawania odpadów oraz poddawaniu ich recyklingowi w znacznym stopniu, a także zmniejszenie emisji spalin poprzez stosowanie innowacji, możliwe jest uzyskanie niższego zanieczyszczenia środowiska.

Jak już wcześniej zauważono, nowoczesne metody w procesach zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji mogą prowadzić do zmniejszenia śladu węglowego generowanego przez przedsiębiorstwo. Rozwiązania służące minimalizacji skutków działań przemysłu winny spełniać założenia dotyczące zapasów, odpadów oraz emisji szkodliwych związków. Do metod, które spełniają te wytyczne zaliczyć można m.in. zarządzanie przez jakość (TQM), Lean Management, Kanban, Just-in-time (JIT), zasadę 3R - reduce, reuse, recycle (zredukować, użyć ponownie, zrecyklingować), ekonomiczną wielkość zamówienia (EOQ, EWZ), OEE (Overall Equipment Effectiveness - Wskaźnik Wykorzystania Wyposażenia) oraz ECR (Efficient Consumer Response - Efektywna Obsługa Konsumenta). Do rozwiązań takich należy zaliczyć również: czyste procesy logistyczne, eco-driving oraz proekologiczne rozwiązania na etapie budowy i eksploatacji obiektu.

Wdrożenie innowacyjnych technologii do procesów występujących w przedsiębiorstwach umożliwia dodatkowo zwiększenie ich konkurencyjności oraz ogólny wzrost gospodarczy. Wprowadzenie nowych działań musi zostać poprzedzone analizą dotychczasowej strategii. Niejednokrotnie użycie innowacji może mieć dodatkowy aspekt ekologiczny, polegający na pełnym wykorzystaniu ekoefektywności firmy w celu zmniejszenia generowanego śladu węglowego . Do technologii takich zaliczyć można między innymi: IoT (Internet of Things - Internet Rzeczy), RFID, ERP (Enterprise Resource Planning - systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa), SCM (Supply Chain Management - Zarządzanie łańcuchem dostaw), MRP (Material Requirements Planning - system planowania potrzeb materiałowych), MRP II (Manufacturing Resource Planning - planowanie potrzeb produkcyjnych), WMS (Warehouse Management System - zarządzanie gospodarką magazynową) oraz inteligentne systemy transportowe (ITS - Intelligent Transportation System).

Narzucając sobie cel, jakim jest zmniejszenie śladu węglowego, przedsiębiorstwo powinno połączyć metody z technologiami. Metoda kanban obejmuje swoim zasięgiem wszystkie procesy w przedsiębiorstwie, kontrolując przepływ materiałów. Pozyskuje ona informacje na temat zapotrzebowania towarów, co pozwala na skuteczne wykorzystanie koncepcji just-in-time. EOQ może współpracować z JIT, przez co efektywniej przebiega proces dostawy surowców. OEE nadzorując sprawność maszyn, redukuje ewentualne przestoje i umożliwia dłuższe wykorzystanie urządzeń. Produkcja zgodna z 3R zmniejsza ilość wytwarzanych odpadów, zaś umiejętne używanie technik eco-drivingu pozwala na jazdę ograniczającą produkcję spalin.

Zastosowanie Internetu Rzeczy umożliwia lepszą komunikację pozostałych systemów ze sobą, a w połączeniu z technologią RFID pozwala na maksymalizację efektywności przedsiębiorstwa. Warunkiem działania SCM jest wcześniejsze wdrożenie do organizacji systemu ERP, co ułatwia płynny przepływ materiałów w ramach łańcucha dostaw. Wprowadzenie technologii MRP oraz MRP II pozwala na zaplanowanie surowców, które powinny zostać wykorzystane w zaopatrzeniu, a następnie w produkcji. WMS usprawnia proces magazynowania, dostarczając informacji o rozmieszczeniu produktów, a także pozwalając na monitorowanie stanu towarów. Całość spaja system ITS, który nie jest stosowany w przedsiębiorstwie bezpośrednio, lecz za jego pomocą transport materiałów może generować mniejsze koszty, z równoczesnym ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych w postaci spalin.

Połączenie metod i technologii umożliwia osiągnięcie założonego celu, gdyż spełnia wszystkie podstawowe założenia ograniczenia śladu węglowego oraz posiadają 7 cech ekoefektywności - minimalizują zapasy i zużycie energii, ograniczą szkodliwe substancje (np. spaliny), zwiększą rolę recyklingu i substancji odnawialnych, a także zwiększą trwałość i wartość produktu, pozwalając na wydłużenie jego cyklu życia.

Przedstawione przykładowe systemy i koncepcje, mogą przysłużyć się ochronie środowiska. Znacząca większość z nich nadzoruje zapasy przedsiębiorstwa i efektywnie pozwala na ich zredukowanie. Użycie wybranych metod i technologii w odpowiednich procesach pozwala na ich wzajemne uzupełnianie się i maksymalizację ekoefektywności przedsiębiorstwa. Ich wykorzystanie nie tylko poprawia płynność przepływu materiałów w ramach łańcucha dostaw, ale również zmniejsza ślad węglowy pozostawiony przez przedsiębiorstwo, co przy obecnym dużym udziale przemysłu w zanieczyszczenie atmosfery, daje szansę na poprawę stanu środowiska.

Zagadnienie redukcji śladu węglowego, a także wiele innych, dotyczących polityki energetycznej, bezpieczeństwa energetycznego oraz szeroko pojętego sektora energii, poruszane zostaną w trakcie V Konferencji Naukowej "Bezpieczeństwo energetyczne - filary i perspektywa rozwoju" w Rzeszowie (12-13 października 2020 r.).

Celem Konferencji jest wniesienie wkładu w dyskusję naukową i ekspercką dotyczącą sektora energii. Dzięki czynnemu udziałowi naukowców, ekspertów, przedstawicieli administracji publicznej, spółek energetycznych, organizacji pozarządowych oraz dziennikarzy gospodarczych i studentów możliwy jest rozwój dorobku naukowego w tym obszarze wiedzy.

Uczestnicy konferencji będą mieli możliwość przygotowania artykułów naukowych, które zostaną opublikowane w punktowanych czasopismach naukowych.

Sponsorami Konferencji są:

Główni Partnerzy: PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., OGP GAZ-SYSTEM S.A., PKN Orlen S.A.

Srebrni Partnerzy: Województwo Podkarpackie, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, MPWiK Rzeszów, ML-SYSTEM, Polska Spółka Gazownictwa, Towarowa Giełda Energii, PERN

Brązowi Partnerzy: Gas-Trading S.A., Asseco Poland, Fundacja Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce, Inżynieria Rzeszów S.A., DFE SECURITY

Szczegółowe informacje o Konferencji dostępne są na stronie: www.instytutpe.pl/konferencja2020