Woźniak: odmetanowanie złóż węgla zwiększy bezpieczeństwo górników

Odmetanowanie pokładów węgla z powierzchni to szansa na zwiększenie bezpieczeństwa pracy górników pod ziemią, a jednocześnie na bezpośrednie odzyskanie metanu do celów komercyjnych, np. energetycznych - mówi w rozmowie z PAP b. Główny Geolog Kraju Piotr Woźniak.

"Jeżeli zastosowana metoda zda egzamin, pożary i eksplozje w naszych kopalniach węgla powinny zdarzać się rzadziej, a ich skutki, często tragiczne, będą mniejsze" - dodaje Woźniak.

Projekt tzw. przedeksploatacyjnego odmetanowania pokładów węgla otworami powierzchniowymi opracowany został w zeszłym roku. Przedsięwzięcie realizowane jest w kopalni Mysłowice-Wesoła. We współpracy z Katowickim Holdingiem Węglowym prowadzi je śląski oddział Państwowego Instytutu Geologicznego w Sosnowcu. Finansowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak mówi Woźniak, jego koszt to 18-20 milionów złotych. "Celem jest zwiększenie bezpieczeństwa górników w polskich kopalniach, a jednocześnie sprawdzenie, czy wydobycie metanu tą technologią będzie opłacalne" - mówi.

W ramach projektu naukowcy Państwowej Służby Geologicznej zbadają, na ile możliwe jest odprowadzenie metanu ze złóż węgla jeszcze zanim rozpocznie się ich eksploatacja podziemna, zamiast - jak obecnie - dopiero w trakcie wydobycia węgla. Inicjatorem przedsięwzięcia jest b. Główny Geolog Kraju.

"Wybrane zostały takie pokłady węgla, które w ciągu najbliższych 3-4 lat będą eksploatowane, zgodnie z planami ruchu kopalni Wesoła, żeby ocenić, jaki jest efekt odmetanowania nową metodą" - powiedział Woźniak. To zasadniczo inny sposób zapobiegania zagrożeniu metanowemu niż wszystkie stosowane do tej pory. Ma charakter prewencyjny, ponieważ metan będzie usuwany z węgla od powierzchni - zanim górnicy dotrą do złoża robotami podziemnymi. "Dotychczasowe metody polegają na usuwaniu metanu dopiero w czasie prowadzenia robót np. z wentylacji wyrobisk, w których pracują już ludzie. O potrzebie odmetanowania przypominają wciąż wypadki , jak chociażby tydzień temu zapłon metanu w czasie prac w kopalni Sośnica-Makoszowy" - przypomina Woźniak.

Dla projektu zaadoptowano tzw. szczelinowanie hydrauliczne, technologię wykorzystywaną m.in. w poszukiwaniach i wydobyciu gazu z łupków.

W pobliżu kopalni Wesoła rozpoczęło się wiercenie pierwszego pionowego otworu dla odmetanowania złoża z powierzchni, który sięgnie blisko kilometr w głąb ziemi. Następnie, w odległości ok. 450 m od pierwszego otworu, wykonany będzie drugi, tzw. krzywiony, który na głębokości ok. 1000 m pod ziemią zostanie przeprowadzony tak, by zetknął się z dolną częścią pierwszego odwiertu. Od miejsca zetknięcia się otworów poprowadzone będą dwa ok. 600-metrowe odwierty w bok (tzw. horyzontalne), wzdłuż pokładów węgla.

Przez jeden z otworów pionowych pod dużym ciśnieniem zostanie wtłoczona ciecz, co spowoduje spękanie skał w odcinkach horyzontalnych i uwolnienie się metanu na powierzchnię drugim otworem pionowym.

Szacuje się, że tzw. testy złożowe potrwają co najmniej pół roku. "To projekt pionierski - pokłady węgla w otworach poziomych nigdy nie były szczelinowane w Europie i prawdopodobnie nigdzie na świecie. W latach 90-tych na Śląsku podjęto wprawdzie próbę odzyskiwania metanu z węgla ale za pomocą samych wierceń pionowych. Nie zastosowano wówczas wierceń poziomych ani szczelinowania hydraulicznego, ponieważ technika ta weszła do powszechnego użycia dopiero ostatnio - wraz z erą gazu łupkowego" - powiedział Woźniak. Przetarg na wybór firmy, która będzie przeprowadzać szczelinowanie, odbędzie się w przyszłym roku.