Śląsk przyjął swój program ochrony środowiska. Jaki potencjał OZE?

Wczoraj sejmik województwa śląskiego uchwalił „Program Ochrony Środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024”, którego realizacja ma oznaczać inwestycje warte około 27 mld zł. Temat inwestycji w OZE jest potraktowany w dokumencie, który może wyznaczać kierunki działań samorządów z woj. śląskiego, dosyć pobieżnie, a wskazana w nim charakterystyka poszczególnych źródeł OZE może nie zachęcać do inwestowania.

Samorząd województwa śląskiego wśród głównych problemów środowiskowych wymienia jakość powietrza i informuje, że pomiary w tym zakresie realizowane przez WIOŚ w Katowicach wykazują przekroczenia norm zanieczyszczeń takich jak pył zawieszony PM10, pył zawieszony PM2,5 i benzo(a)piren, na co wpływają głównie niska emisja z indywidualnego ogrzewania budynków, a także w mniejszym stopniu transport samochodowy oraz emisja przemysłowa.

„Program Ochrony Środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024” zakłada m.in. wdrażanie programów związanych z zachęcaniem do inwestowania w nowoczesne technologie redukujące zanieczyszczanie środowiska oraz mające na celu efektywne wykorzystanie energii odnawialnej.

W dokumencie, który wczoraj przyjęły władze woj. śląskiego, odnawialnym źródłom energii jest poświęcony rozdział 4.11.

Możliwości wykorzystania energii słonecznej, geotermalnej, wodnej i wiatrowej w woj. śląskim są określone w dokumencie jako „przeciętne”.

W przypadku energetyki wiatrowej wskazuje się, że wyjątkiem w zakresie dobrych warunków jest Beskid Śląski i Beskid Żywiecki. – Energia wiatru w województwie śląskim, zgodnie z danymi opracowanymi przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, określana jest jako mało korzystna (tzw. strefa energetyczna IV). Strefa ta obejmuje praktycznie całe województwo. Wyłącznie w południowej jego części, znajduje się niewielki obszar strefy energetycznej zaliczanej do kategorii III, czyli korzystnej – czytamy w programie.

W zakresie energetyki wodnej wskazuje się na powiaty położone na południowym krańcu województwa, gdzie „bardzo dobrze rozwinięta jest sieć rzeczna, ponadto ze względu na górzysty teren występuje na nim wiele spadków podłużnych rzek”. – W centralnej części województwa teren jest zróżnicowany wysokościowo, co sprzyja pozyskiwaniu energii z elektrowni wodnych, jednak sieć rzeczna nie jest rozwinięta jak w przypadku południowych części. Elektrownia wodna Porąbka-Żar jest piątym w województwie dostawcą energii elektrycznej, w pierwszej 20. największych dostawców energii elektrycznej znalazła się także elektrownia wodna w Tresnej – czytamy w dokumencie.

Nie najlepiej – a także pobieżnie – w dokumencie ocenione są też możliwości wykorzystania biomasy:

– Znaczącym ograniczeniem wykorzystania odnawialnego źródła energii jakim jest biomasa, które jednocześnie jest najbardziej efektywnym sposobem pozyskiwania energii, jest wykorzystywanie biomasy przez wielkoskalowe instalacje co nakłada potrzebę transportu surowca na dalekie odległości. W konsekwencji prowadzi to do braku efektywnego zastosowania jej w skali regionalnej lub lokalnej (cyt. za „Program Ochrony Środowiska dla województwa śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024”).

W przypadku biogazu wskazuje się przede wszystkim na potencjał biogazowni produkujących energię z oczyszczalni ścieków.

– W przypadku produkcji energii z biogazu z oczyszczalni ścieków najbardziej efektywnymi miejscami w województwie śląskim są powiaty: cieszyński, raciborski, zawierciański i żywiecki, gdzie łącznie produkowanych jest 73% energii cieplnej i elektrycznej województwa śląskiego z tego źródła. Przykładem tutaj jest oczyszczalnia w Tychach (Urbanowice), która wykorzystując biogaz, zapewnia produkcję energii elektrycznej nie tylko na własne potrzeby, ale również ją odsprzedaje. Biogaz ze składowisk odpadów komunalnych najlepiej jest wykorzystywany do generowania energii i w powiecie częstochowskim – ponad 50% zasobów całego województwa. W gospodarstwach rolnych biogaz pochodzi z odpadów zwierząt hodowlanych. Teoretycznie najlepszymi powiatami do produkcji energii z tego typu biogazu są raciborski i lubliniecki.

W rozdziale poświęconym OZE nie znajdziemy natomiast charakterystyki poświęconej możliwościom wykorzystania energetyki słonecznej – kolektorów słonecznych czy fotowoltaiki.

Udział OZE w zużyciu energii elektrycznej w 2013 r. dla woj. śląskiego wynosił 6%, osiągając poziom produkcji zielonej energii wynoszący 1548,9 GWh przy całkowitej produkcji energii elektrycznej na poziomie 31 157,7 GWh. W województwie śląskim jest 91 instalacji produkujących energię elektryczną ze źródeł odnawialnych na dużą skalę, o łącznej mocy 73.013 MW. Ich lista z wyszczególnieniem technologii znajduje się w zawartej w programie tabeli:

Jak władze woj. śląskiego postrzegają możliwości rozwoju lokalnego przemysłu w branży OZE? Odpowiedź znajdziemy w poniższym akapicie:

– W województwie śląskim zlokalizowanych jest wiele podmiotów produkujących i dystrybuujących kolektory słoneczne i panele fotowoltaiczne. Zdecydowanie mniej występuje producentów turbin wiatrowych i wodnych. W przypadku biomasy baza produkcyjno-dystrybucyjna jest umiarkowanie rozwinięta, niemniej jednak region nie posiada w jej przypadku przewag komparatywnych nad innymi obszarami kraju. Popyt na produkty OZE generują nabywcy instytucjonalni oraz indywidualni. Grupa nabywców instytucjonalnych jest podzielona między firmy z branży energetycznej chcących z urządzeń produkować energię elektryczną oraz przedsiębiorstw korzystających z OZE na własny użytek. Rodzimi producenci zaopatrują natomiast przedsiębiorstwa nieenergetyczne oraz nabywców indywidualnych. Produkty te nie odznaczają się tak szybko idącym postępem technologicznym, oraz wydatkami inwestycyjnymi. Popyt na poszczególne źródła jest jednocześnie uzależniony od klimatycznych warunków lokalnych – czytamy we wnioskach dotyczących energetyki odnawialnej.

Inwestycje warte 27 mld zł

Według szacunków wdrożenie programu w skali województwa może kosztować łącznie ok. 27 mld zł. Pieniądze na realizację zadań mają pochodzić z budżetów własnych podmiotów zaangażowanych w ochronę środowiska, budżetu państwa, funduszy unijnych, Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska oraz kredytów bankowych.

Ważnym źródłem unijnych środków na ochronę środowiska w województwie śląskim będzie Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (RPO WSL). Planowana wysokość środków unijnych w latach 2014-2020 w RPO wynosi około 3,5 mld zł, z czego na projekty związane z ochroną środowiska planuje się wydatkować ok. 952 mln zł.

Urząd Marszałkowski w Katowicach przypomina, że w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 Polska ma do dyspozycji 82,5 mld środków z UE. W ramach tej puli najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko (27,5 mld euro), którego priorytetem jest gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.

Dla porównania w latach 2007-2013 na ten program przeznaczono 37,6 mld euro, z czego wkład unijny był na poziomie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro. Obok dotacji przyznawanych z funduszy unijnych, tzw. instrumenty zwrotne, czyli pożyczki i kredyty, będą udzielane w większym stopniu niż w poprzedniej perspektywie.