Rząd podjął ostateczną decyzję w sprawie wydzielenia aktywów węglowych ze spółek energetycznych.

W tym tygodniu minister aktywów państwowych Jakub Jaworowski poinformował opinię publiczną, że nie ma uzasadnienia ekonomicznego dla projektu NABE i w ten sposób zakończyła się historia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego.

Decyzja o rezygnacji z projektu NABE spowoduje uchylenie uchwały nr 44/2022 z dnia 1 marca 2022 r. Rady Ministrów przyjmującej dokument pn. „Transformacja sektora elektroenergetycznego w Polsce. Wydzielenie wytwórczych aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa”,

"Koalicja 15 Października" właśnie zatrzymuje jeden ze sztandarowych projektów Jacka Sasina, wicepremiera aktywów państwowych w rządzie Zjednoczonej Prawicy. Plan jak pamiętamy polegał na wyprowadzeniu aktywów węglowych ze spółek energetycznych, takich jak PGE, Tauron czy Enea. Najważniejszym argumentem za wprowadzeniem NABE było odciążenie spółek energetycznych od kosztów związanych z płaceniem za uprawnienia do emisji CO2 i lepszy dostęp do finansowania z banków.  

Przypomnijmy ostatnie wydarzenia związane z NABE.

W sierpniu 2023 r. spółki PGE, Tauron, Enea i Energa podpisały dokumenty zawierające podsumowanie warunków transakcji nabycia przez Skarb Państwa aktywów węglowych posiadanych przez te podmioty celem utworzenia NABE.

W drugim etapie te spółki miały być skonsolidowane w ramach PGE GiEK S.A. To, jak wyjaśniono, miało nastąpić poprzez wniesienie przez Skarb Państwa akcji lub udziałów tych spółek na podwyższenie kapitału zakładowego PGE GiEK, która to spółka miała po takiej konsolidacji funkcjonować jako NABE.

NABE miało być spółką ze 100 proc. udziałem państwa.

We wrześniu 2023 r. Senat odrzucił ustawę o gwarancjach finansowych dla Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Powołanie NABE miało pozwolić grupom energetycznym skupić się na rozwoju energetyki nisko- i zero- emisyjnej, co miało przyczynić się do przyspieszenia transformacji energetycznej.

9 maja 2024 r. minister aktywów państwowych powołał zespół ds. wydzielenia aktywów węglowych. Zespół miał przeanalizować uwarunkowania procesu, współpracować ze spółkami, opracować rekomendacje legislacyjne i ustalić odpowiedzialne podmioty.

Pod koniec października 2024 r. PGE GiEK poinformowała o podpisaniu porozumienia dotyczącego warunków zatrudnienia. Umowa została zawarta w Warszawie przez przedstawicieli związków zawodowych i spółek energetycznych w obecności wiceministra Kropiwnickiego.

Porozumienie dotyczyło zapewnienia „stabilnych i bezpiecznych” warunków pracy dla pracowników zatrudnionych w strukturach obejmujących aktywa węglowe.

Dokument podpisali przedstawiciele PGE, Energi, Enei i Taurona.

Aż w końcu w tej historii dotarliśmy do środy 9 lipca 2025.

Tego dnia Ministerstwo Aktywów Państwowych skomunikowało rynkowi wnioski ze specjalnego raportu dotyczącego przyszłości sektora węglowego. 

Biorąc pod uwagę obecną sytuację na rynku energii oraz prognozy jej rozwoju do 2040 r., koncepcja konsolidacji wszystkich aktywów węglowych ze spółek energetycznych w ramach Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NABE) jest nieuzasadniona ekonomicznie. Prognozowana skumulowana luka finansowa 14 elektrowni węglowych mających wejść do NABE obejmująca saldo gotówki, zobowiązania spółek wytwórczych oraz przepływy pieniężne byłaby w latach 2025-2040 ujemna i sięgnęłyby 53,8 mld zł, tj. średnio ok. 74 zł za MWh - podało Ministerstwo Aktywów Państwowych.

Jednym z argumentów za utworzeniem NABE było przekonanie, że wydzielenie aktywów węglowych umożliwi grupom energetycznym pozyskiwanie finansowania na transformację. Banki nie chciały finansować projektów inwestycyjnych widząc, że spółki energetyczne mają "czarne węglowe aktywa".

Tymczasem analiza działań i strategii spółek pokazuje, że są one w stanie finansować nowe inwestycje, nawet przy utrzymaniu węglowych jednostek wytwórczych w strukturach grup wykorzystując m.in. emisję obligacji lub formułę „project finance”. Inwestycje podejmowane w ostatnich miesiącach przez spółki energetyczne, a także strategie tych spółek uwzględniające utrzymanie aktywów węglowych, zostały dobrze przyjęte przez uczestników rynku - czytamy w stanowisku MAP.

NABE było projektem przygotowanym przez poprzedni rząd. Obecna analiza wykazuje, że wiązałoby się to z ogromnym obciążeniem finansowym bez realnych korzyści dla państwa i sektora energetycznego – podsumował Jakub Jaworowski, minister aktywów państwowych.

Rezygnacja z NABE to nie jest jedyna informacja podana w tym tygodniu przez resort aktywów.

Oprócz zamknięcia NABE zespół MAP zasugerował w raporcie utworzenie zespołu ds. "transformacji polskiego systemu elektroenergetycznego". Miałby on pomóc w "zintensyfikowaniu działań na poziomie międzyresortowym, politycznym, w tym na forum UE, dotyczących wypracowania mechanizmu wspierającego funkcjonowanie istniejących źródeł węglowych dla jednostek wytwórczych, aż do czasu ich odstawienia, co przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski, a także uniknięcia luki mocowej od 2029 r.".

Skoro nie NABE to ...?

To chyba najczęściej pojawiające się w tym tygodniu pytanie po tym jak rząd ostatecznie zrezygnował z utworzenia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego.

Jak powiedział dziennikarzom pełnomocnik rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej Wojciech Wrochna, rząd będzie pracował nad wydłużeniem mechanizmu rynku mocy, ale to nie będzie proste przedłużenie dzisiejszego mechanizmu.

Ma to być mechanizm zapewniający bezpieczeństwo, ale i dający szansę na jak najtańszą dekarbonizację.

Nowy mechanizm ma się składać z trzech elementów: kontynuacji rynku mocy, rynku elastyczności i mechanizmu dekarbonizacyjnego, którego celem będzie budowa nowych niskoemisyjnych jednostek dających bezpieczeństwo systemu i wystarczalność generacji - wyjaśnił Wrochna.

Jednocześnie ma to dać szansę utrzymania w ruchu jednostek węglowych tak długo, jak będą potrzebne - dodał pełnomocnik. 

Zaznaczył jednocześnie, że rząd jest po wstępnych rozmowach z Komisją Europejską.