Poseł Tomasz Nowak skierował do MKiŚ interpelację w sprawie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej. Zgodnie z regulacją kierownicy jednostek sektora finansów publicznych od 1 grudnia do 31 grudnia 2022 r. mają podjąć działania w celu zmniejszenia całkowitego zużycia energii elektrycznej w zajmowanych budynkach lub częściach budynków oraz przez wykorzystywane urządzenia techniczne, instalacje i pojazdy o 10 proc. w stosunku do średniego zużycia w latach 2018–2019. Z kolei w 2023 r. mają ograniczyć zużycie prądu o 10 proc. w stosunku do średniej z 2022 r. Kto tego obowiązku nie wykona, ma podlegać karze do 20 tys. zł.

Poniżej publikujemy pytania wraz z odpowiedziami udzielonymi przez wiceminister klimatu Annę Łukaszewską-Trzeciakowską. 

1. W jaki sposób podmioty będące własnością samorządów mają wykazać 10% oszczędności energii elektrycznej, w przypadku gdy w latach 2018-2019 ich działalność była zawieszona (np. z powodu przebudowy lub modernizacji)?

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2127) zwanej dalej ustawą, jako podstawę do obliczeń oszczędności energii elektrycznej w okresie od 1 grudnia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. określono średnioroczne zużycie energii elektrycznej w latach 2018-2019.

Przyjęto okres odniesienia 2018-2019 ze względu na fakt, że w latach 2020-2021 miała miejsce sytuacja pandemiczna, która w zdecydowanej większości przypadków spowodowała istotne ograniczenie zużycia energii.

W opisanym przypadku Centrum Kultury i Sztuki w Koninie wystąpiły szczególne okoliczności, w związku z zawieszeniem działalności lub modernizacji zajmowanych budynków w latach 2018-2019. Powoduje to, że aktualnie zużycie energii jest proporcjonalnie dużo większe w związku z prowadzeniem działalności w pełnym zakresie.

Wobec powyższego Ministerstwo Klimatu i Środowiska rekomenduje wprowadzenie korekty uwzględniającej zwiększenie zużycia energii elektrycznej w związku z zakończeniem prac remontowych, które należałoby dodać do docelowej wartości zużycia energii elektrycznej w grudniu 2022 roku obliczonej w odniesieniu do lat 2018-2019.

Na stronie rządowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska udostępniony został analogiczny przykład obliczenia korekty zużycia energii dotyczący wzrostu zużycia energii elektrycznej na skutek zwiększenia powierzchni zajmowanych budynków.

Zastosowanie korekty umożliwia zwiększenie dopuszczalnego i docelowego zużycia energii w grudniu 2022 roku uwzględniając zmienność poboru w analizowanych okresach odniesienia.


2. W jaki sposób podmioty, które od lat prowadzą optymalizację zużycia energii, mają wykazać dodatkowe oszczędności o 10%?

Realizacja obowiązku podejmowania działań w celu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej w jednostkach sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 9 pkt. 1-2a, 6-9, 11-13 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, może odbywać się poprzez działania beznakładowe (np. wyłączenie dobowej, świątecznej iluminacji budynku, kreowanie odpowiednich nawyków personelu), lub przez działania inwestycyjne (np. wymiana urządzeń).

Do istotnych działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej, jakie mogą być podejmowane na rzecz realizacji 10% celu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej można zaliczyć ponadto:

1) ograniczenie oświetlenia zewnętrznego, wyłączenie dobowej lub świątecznej iluminacji budynków;
2) dążenie do zapewnienia temperatury pomieszczeń: przy ogrzewaniu budynku na poziomie 19 stopni Celsjusza, przy chłodzeniu budynku na poziomie 25 stopni Celsjusza;
3) modernizację lub wymianę oświetlenia;
4) zastosowanie systemów pomiarowych, monitorujących i sterujących w ramach wdrażania systemów zarządzania energią;
5) wprowadzenie usprawnień organizacyjnych oraz działań edukacyjnoinformacyjnych racjonalizujących zużycie energii przez pracowników urzędów;
6) wykorzystanie ciepła odpadowego z serwerowni do ogrzewania zajmowanych budynków.

Wymienione wyżej przedsięwzięcia to jedynie część dostępnych rozwiązań, które należałoby rozważać. Ostateczne działania powinny podlegać weryfikacji na podstawie oceny stanu faktycznego ustalonego na poziomie danego podmiotu.

Niezbędne analizy umożliwią wskazanie optymalnych kierunków działań, a które docelowo powinny być każdorazowo uwzględniane przy podejmowaniu ogólnych projektów inwestycyjnych.

Wydaje się naturalnym aktualne podkreślenie znaczenia przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej w okresie kryzysu energetycznego, jako dodatkowego impulsu, niezależnie od dotychczasowych działań.

3. Czy podmioty nie prowadzące działalności w latach 2018-2019 i nie mające możliwości wykazania oszczędności energii będą karane finansowo?

W świetle art. 38 ust. 1 pkt 3) i 4) w zw. z art. 38 ust. 2 w zw. z art. 38 ust. 4 ustawy za weryfikację obowiązku i nakładanie kar odpowiada Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

Należy przy tym zaznaczyć, że ustawa obliguje adresatów norm do podejmowania obowiązkowych działań, a nie wprost do realizacji celu. W procesie weryfikacji działań dotyczących obowiązku oszczędnościowego powinno się brać pod uwagę podejmowane działania w danej jednostki zmierzające do realizacji celu. Istotnym kryterium, które należy przy tym uwzględniać jest adekwatność, czyli analiza działań w kontekście wysokości celu dla danej jednostki.

Intencją wprowadzonej regulacji jest dodatkowe wzmocnienie wzorcowej roli sektora publicznego w zakresie oszczędzania energii, co należy wiązać z aktualną sytuacją energetyczną. Obowiązek stosowania środków poprawy efektywności energetycznej przez jednostki sektora publicznego jest już ugruntowany i wynika z przepisów ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej.

W rozdziale 3 ww. ustawy zostały określone zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej.

Podjęte działania legislacyjne nie miały na celu doprowadzenie do pogorszenia sytuacji ekonomicznej podmiotów objętych obowiązkiem, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i 3 ustawy, lecz jej poprawę poprzez realizację wyższych standardów efektywności energetycznej.

Wprowadzenie obowiązku zmniejszenia zużycia energii elektrycznej przez wskazane w ustawie podmioty (w tym państwowe i samorządowe instytucje kultury) ma na celu wzmocnienie podejmowanych przez Rząd RP działań, których efektem będzie ustabilizowanie sytuacji na rynku energii elektrycznej.

Zastosowanie działań o charakterze poprawiającym efektywność energetyczną nie powinny dopuszczać pochopnych rozwiązań, których skutkiem jest m.in. wstrzymanie działalności. Niezbędne analizy i systemowe spojrzenia na zarządzanie energią umożliwią wskazanie optymalnych kierunków działań biorąc pod uwagę specyficzne uwarunkowania danego podmiotu.

Istotnym jest natomiast zmobilizowanie poszczególnych podmiotów do podjęcia inicjatywy w kierunku wskazanym w ustawie i rzeczywiste pełnienie tzw. wzorcowej roli w oparciu o rzetelnie przygotowany i systematycznie wdrażany plan działań.

Minister Klimatu i Środowiska stale monitoruje dynamicznie zmieniającą się sytuację gospodarczą i energetyczną w kraju. Działając w granicach i na podstawie obowiązującego prawa podejmuje wszelkie możliwe i niezbędne kroki, w tym legislacyjne i edukacyjne, w kierunku wdrażania rozwiązań służących ochronie wszystkich odbiorców energii elektrycznej, mając na względzie bezpieczeństwo
energetyczne państwa.