KOBiZE: grudzień na rynku cen uprawnień do emisji CO2 przyniósł kolejne minimum spadając do ok. 66 euro

Analiza kształtowania się cen uprawnień EUA na rynku wtórnym

Pierwsza połowa grudnia 2023 r. stała pod znakiem znaczących spadków cen uprawnień do emisji do poziomu ok. 66 euro, który był ostatnio zanotowany na przełomie września i października 2022 r., w okresie rozpoczęcia bessy na rynkach akcji na świecie oraz na przełomie lutego i marca 2022 r., czyli początku agresji Rosji na Ukrainę. Tak głębokie spadki cen uprawnień w I połowie grudnia 2023 r. były skorelowane ze spadkami cen energii i surowców energetycznych (przede wszystkim gazu TTF).

Ceny tych towarów (analogicznie jak ceny uprawnień EUA) obniżały się z powodu łagodniejszej pogody oraz wzrostu produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Dodatkowo „w grze” mogły być słabsze czynniki fundamentalne, tj. wzrost podaży uprawnień na rynku pierwotnym spowodowany koniecznością finansowania planu REPowerEU oraz włączeniem sektora morskiego.
Ponadto, obserwuje się spadek popytu na uprawnienia w wyniku znaczącego spadku produkcji w energetyce i przemyśle w 2023 r., skutkującego spadkiem potrzeb „hedgingowych” w EU ETS.

Nie jest w pełni jasne czy rynek uwzględnił już wszystkie powyższe czynniki w cenach. Niewątpliwie od kilkunastu tygodni robią to fundusze inwestycyjne, które zgodnie z danymi Commitment of notują rekordowe poziomy pozycjonowania się na spadki cen uprawnień (tzw. „short positions”).

Należy przypomnieć, że w przeszłości takie działanie funduszy kończyło się tzw. „short squeezem”, czyli koniecznością zamykania tych pozycji przez fundusze z uwagi na rosnące ceny uprawnień. Być może taka sytuacja miała miejsce w drugiej połowie grudnia, która zakończyła się silnym odreagowaniem ostatnich spadków cen. Rynek odrobił wszystkie wcześniejsze straty z „nawiązką” i zanotował ok. 17 proc. odbicie, do poziomu 77 euro. Katalizatorem tych wzrostów mogła być świadomość inwestorów o braku dopływu nowych uprawnień na rynek do 15 stycznia 2024 r., kiedy planowana jest pierwsza aukcja w 2024 r. Warto zauważyć, że grudniowe wzrosty cen o ponad 9 proc. niemal idealnie korelowały z sezonowością rynkową z ostatnich 11 lat.

Kształtowanie się cen uprawnień EUA i EUAA na rynku pierwotnym

W grudniu 2023 r. w ramach rynku pierwotnego, przeprowadzono 12 aukcji uprawnień do emisji, w tym jedną dla uprawnień lotniczych EUAA (wszystkie na platformie aukcyjnej giełdy EEX). Sprzedano łącznie ponad 31,2 mln uprawnień do emisji, po średniej ważonej cenie 68,69 euro.
Współczynnik popytu do podaży uprawnień, tzw. cover ratio, na wszystkich aukcjach EUA i EUAA wyniósł 1,63.

Aukcje polskich uprawnień

W grudniu 2023 r. giełda EEX, w imieniu Polski, przeprowadziła dwie aukcje w ramach systemu EU ETS, na których sprzedano ponad 3,5 mln polskich uprawnień EUA i EUAA po średniej cenie 68,76 euro. Środki uzyskane ze sprzedaży uprawnień na aukcji wyniosły blisko 242 mln euro.
Polska aukcja wzbudziła umiarkowane zainteresowanie kupujących, których udział wyniósł średnio 16 podmiotów. Natomiast zgłoszony wolumen ofert wyniósł ok. 6,2 mln co daje cover ratio na poziomie 1,75.

Wśród najważniejszych wydarzeń związanych z funkcjonowaniem systemu EU ETS w grudniu 2023 r. raport KOBiZE wymienia m.in.:

• KE poinformowała w komunikacie o osiągnięciu wstępnego porozumienia pomiędzy PE i Radą UE w sprawie zaktualizowanych przepisów UE mających na celu doprowadzenie do obniżenia emisji związanej z wykorzystaniem paliw gazowych i stworzenia rynku wodoru. Celem nowelizacji jest rozpowszechnienie gazów odnawialnych i niskoemisyjnych (w tym wodoru) oraz zapewnienie bezpieczeństwa dostaw i przystępnych cen energii dla obywateli UE.

• W Dubaju zakończył się kolejny Szczyt Klimatyczny COP28. Wyniki szczytu potwierdziły zarówno konieczność podjęcia niezbędnych działań w celu powstrzymania wzrostu średniej globalnej temperatury do 1,5 stop. C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej i zachodzących zmian klimatu poprzez ograniczenie wykorzystania paliw kopalnych, przy czym jednocześnie pokazały wysokie uzależnienie świata od węgla, ropy i gazu. Jednym z głównych wyników COP było uzgodnienie porozumienia w sprawie przyszłej transformacji i odejścia od paliw kopalnych wraz z przyśpieszeniem tych działań przed 2030 r. Jednocześnie jednak w ostatecznym tekście porozumienia zapewniono możliwość wykorzystywania paliw kopalnych w okresie transformacji, co było pozytywnym rezultatem dla państw posiadających bogate złoża tych paliw.

• Negocjatorzy PE oraz Rady UE podczas posiedzenia Komisji ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w PE (ITRE) osiągnęli nieformalne porozumienie ws. reformy rynku energii elektrycznej. Zmiany mają na celu ochronę konsumentów przed niespodziewanymi wzrostami cen energii elektrycznej.

• KE poinformowała w komunikacie o rozstrzygnięciu naboru i wyborze 17 projektów małej skali w obszarze czystych technologii o łącznej wartości 65 mln euro, które zostaną zrealizowane ze środków Funduszu Innowacyjnego.

• Grupa siedmiu europejskich państw członkowskich (Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Luksemburg, Holandia i Szwajcaria) ogłosiła, że zamierza zdekarbonizować ich systemy energetyczne do 2035 r.

• KE i Niemcy ogłosiły wspólne oświadczenie ws. zwiększenia finansowania zrównoważonej i czystej energii w całej Europie. Niemcy zostały pierwszym państwem członkowskim UE, które uczestniczy w nowym programie UE dotyczącym Europejskiego Banku Wodoru (European Hydrogen Bank).

• KE poinformowała, że UE przeznaczy dodatkowe 2,17 mld euro z przychodów z EU ETS na modernizację systemów energetycznych w dziewięciu państwach członkowskich UE dzięki realizacji 19 projektów, które zostaną sfinansowane ze środków Funduszu Modernizacyjnego.

Aktualizacja kalendarza aukcji na 2024 r.

W dniu 21 grudnia 2023 r., KE poinformowała w komunikacie o nowym kalendarzu aukcji na 2024 r. dla uprawnień EUA i uprawnień lotniczych EUAA. Kalendarz ten uwzględnia wszystkie zmiany przyjęte w związku z wejściem w życie w dniu 21 grudnia 2023 r. nowego rozporządzenia aukcyjnego.

Zgodnie z nowym kalendarzem aukcji na 2024 r. do sprzedania na giełdzie EEX będzie w sumie 677,274 mln uprawnień EUA, z czego m.in. dla: Polski przypadnie 68,627 mln uprawnień EUA, Niemiec – 106,019 mln uprawnień EUA, Irlandii Płn – 1,170 mln uprawnień EUA, Funduszu Innowacyjnego – 35,417 mln, Funduszu Modernizacyjnego – 96,951 mln, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – 86,685 mln uprawnień EUA („froantloading” Funduszu Innowacyjnego i przyszłych aukcji). Pozostałe państwa członkowskie EU oraz państwa EFTA – 282,405 mln uprawnień EUA.

Kalendarz uwzględnia również rozpoczęcie aukcji uprawnień przydzielonych do Instrumentu Odbudowy i Odporności (RRF) w ramach planu REPowerEU. Plan ten został przyjęty w lutym 2023 r. i ma na celu wygenerowanie 20 mld euro przychodów do 31 sierpnia 2026 r. Ponadto, w 2024 r. na ośmiu aukcjach zostanie sprzedanych w sumie 6,688 mln uprawnień lotniczych EUAA [na sześciu aukcjach unijnych i po jednej aukcji niemieckiej (1,061 mln) i polskiej (0,198 mln)].

Możliwości włączenia usuwania dwutlenku węgla do systemu EU ETS

Włączenie usuwania dwutlenku węgla (Carbon Dioxide Removal – CDR) do EU ETS jest obecnie przedmiotem wzmożonej debaty w UE. Włączenie emisji ujemnych do systemu EU ETS umożliwiłoby uczestnikom skompensowanie części swoich emisji poprzez zakup specjalnych jednostek na usuwanie dwutlenku węgla. To z kolei mogłoby stworzyć potencjalny długoterminowy rynek dla CDR.

Propozycje rozwiązań

Istotny głos w temacie powiązania CDR z EU ETS można odnaleźć w raporcie opublikowanym przez Ecologic Institute. Jego autorzy zwracają uwagę, że włączenie CDR-ów nie powinno zastępować redukcji emisji z paliw kopalnych, ponieważ pochłanianie gazów cieplarnianych jest z natury słabszą formą działań klimatycznych. Sugerują oni również, że utworzenie unijnego systemu handlu dla pochłaniania emisji (RTS – Removal Trading System), stanowi najkorzystniejsze podejście do powiązania CDR z rynkami uprawnieniami do emisji.

Kolejnym głosem w sprawie integracji CDR z EU ETS jest opublikowany w grudniu 2023 r. artykuł Fridahl i in. [2023], w którym autorzy wskazują na istnienie dysproporcji pomiędzy polityką redukcji emisji UE a polityką dotyczącą usuwania dwutlenku węgla. Obecne prawo UE pozwala państwom członkowskim na stosowanie pochłaniania w celu wywiązania się ze swoich zobowiązań w zakresie polityki klimatycznej jedynie w przypadku zarządzania leśnictwem i użytkowaniem gruntów. Wyklucza to potencjalną rolę, jaką nowatorskie pochłanianie mogłoby odegrać w skutecznej i wydajnej realizacji celów polityki klimatycznej.

W artykule wskazano trzy kluczowe kwestie, których zastosowanie, zdaniem autorów, oznaczałoby radykalny przełom w unijnej polityce usuwania dwutlenku węgla i uczyniłoby UE światowym wzorem do naśladowania w tym zakresie:

• Warunkowe włączenie pochłaniania CO2 do EU ETS w momencie, gdy system będzie miał problem z płynnością i dostępem do uprawnień EUA.

• Poszerzenie zakresu metod usuwania CO2 objętych rozporządzeniem LULUCF, aby stworzyć zachęty do stosowania szerszego zestawu metod.

• Zarezerwowanie jednostek pochłaniania z LULUCF w celu zrównoważenia emisji naprawdę trudnych do ograniczenia w EU ETS (tzw. residual emissions).

Źródło: KOBiZE

Czytaj również:

KOBiZE: Raport z rynku CO2 – grudzień 2023