Sejm przyjął Fundusz Odbudowy

Przyjęty Plan jest podstawą do wypłaty Polsce pieniędzy z Europejskiego Funduszu Odbudowy. Fundusz ten stanowi plan odbudowy dla krajów Unii po kryzysie spowodowanym przez epidemię COVID-19. Ma on także zapewnić podstawy dla bardziej nowoczesnej i zrównoważonej Europy.

KPO będzie podstawą do wdrażania środków unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Wzmacniania Odporności, czyli największej część Funduszu Odbudowy. Dzięki temu, Polska będzie mogła w pełni skorzystać z 28,6 mld euro w formie bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld euro w postaci niskooprocentowanych pożyczek ze wszystkich instrumentów Funduszu.

Łącznie Komponent B "Zielona energia i zmniejszenie energochłonności" opiewa na 14,3 mld euro.

Jako cel główny całego komponentu wskazuje się "ograniczenie negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności i bezpieczeństwa energetycznego oraz ekologicznego kraju".

W komponencie, podzielonym na części grantową i pożyczkową, wyróżniono szereg celów szczegółowych.

W planie jest Aktualizacja Krajowego Programu Ochrony Powietrza, w której określone zostaną kierunki interwencji - ograniczenie emisji zanieczyszczeń z sektora bytowo-komunalnego i z transportu drogowego.

Planowane jest podniesienie efektywności realizacji programu "Czyste powietrze": zwiększenie liczby składanych wniosków o dofinansowanie, faktyczną wymianę przestarzałych źródeł ciepła oraz realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych.

Planowane są: przygotowanie mechanizmu wsparcia najuboższych grup społecznych, przegląd paliw stałych dla sektora bytowo-komunalnego, nowelizacja ustawy o wsparciu kogeneracji, zwiększająca liczbę aukcji i naborów oraz łagodząca wymagania.

Przewiduje się wprowadzenie prawnego obowiązku zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie i chłodnictwie w tempie 1,1 pkt proc. w okresie 2021-2030.

Planuje się regulacje dla efektywnego wykorzystania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

300 mln euro przewiduje się na inwestycje w źródła ciepła i chłodu w systemach ciepłowniczych.

Wymiana źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych ma pochłonąć 3,2 mld euro, w tym 290 mln euro w przypadku szkół, a 67 mln euro - wsparcia dla zwiększenia efektywności energetycznej obiektów lokalnej aktywności społecznej.

W ramach zwiększenia wykorzystania OZE przewiduje się poprawę warunków dla rozwoju i technologii wodorowych oraz innych gazów zdekarbonizowanych, w tym przyjęcie Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r., nowelizację ustawy o elektromobilności i stworzenie ram regulacyjnych funkcjonowania wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie.

Dodatkowo przewiduje się opracowanie legislacyjnego pakietu wodorowego i uruchomienie programów wspierających badania i rozwój w dziedzinie technologii wodorowych.

Planowane jest przygotowanie regulacji dla biometanu.

Inwestycje w technologie wodorowe, wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru mają być wsparte kwotą 800 mln euro.

Moc instalacji do produkcji niskoemisyjnego i odnawialnego wodoru, w tym elektrolizerów ma wynieść 320 MW do III kw. 2026 r. W ramach poprawy warunków dla rozwoju OZE przewiduje się szereg zmian regulacyjnych, w tym zaplanowane już złagodzenie reguły 10H dla wiatraków. Ma to się przełożyć na 6-10 GW nowych mocy.

Parametry aukcji dla OZE mają być znane na pięć lat do przodu. Pojawić się mają zbiorowe modele prosumpcji energii, dostępne także dla mieszkańców miast - prosumenci grupowi i wirtualni. Przewiduje się wdrożenie modelu aktywnych odbiorców energii elektrycznej, agregacji prosumentów, czy ułatwień dla kontraktów w modelu Power Purchase Agreement (PPA).

300 mln euro wsparcia ma trafić na rozwój sieci przesyłowych i inteligentną infrastrukturę elektroenergetyczną.

97 mln ma wynieść wsparcie dla instalacji OZE realizowanych przez społeczności energetyczne. 437 mln euro ma trafić na budowę terminali portowych dla obsługi morskiej energetyki wiatrowej. Główny terminal ma powstać w Porcie Gdynia do końca 2024 r. Do 2026 r. porty w Łebie i Ustce mają być przystosowane do obsługi farm.

204 mln euro ma trafić na inwestycje w zrównoważoną gospodarkę wodno-ściekową na terenach wiejskich w ramach celu: adaptacja do zmian klimatu.

W części pożyczkowej 300 mln euro mają zdobyć duże firmy na inwestycje o największym potencjale redukcji gazów cieplarnianych - w efektywność i w OZE.

3,25 mld euro ma wynieść pożyczkowe wsparcie dla morskich farm wiatrowych - "projektów strategicznych wpisanych na listę projektów indykatywnych".

Przewiduje się stworzenie regulacji dla rozwoju magazynów energii elektrycznej. Na ten cel ma być dostępne 200 mln euro pożyczek.

W II kw. 2026 r. liczba przydomowych magazynów energii ma sięgnąć 28 tys.

Kolejne 200 mln euro przewiduje się na likwidację "bomb ekologicznych", m.in. na inwestycje w neutralizację zagrożeń oraz odnowę wielkoobszarowych terenów zdegradowanych i Morza Bałtyckiego.

Na inwestycje w zwiększanie potencjału zrównoważonej gospodarki wodnej na obszarach wiejskich zarezerwowane ma być 667 mln euro.

2,8 mld euro ma być dostępne na inwestycje na rzecz kompleksowej zielonej transformacji miast.

Inwestycje w zielone budownictwo wielorodzinne mają być wsparte pożyczkami w wysokości 1,2 mld euro oraz dodatkowo 5 mld zł z budżetu. To jedyne miejsce komponentu, w którym wspomina się o środkach budżetu państwa.

Przyjęcie ustawy o zrównoważonym rozwoju miast zaplanowano w KPO na IV kw. 2025 r. Natomiast utworzenie Funduszu Zielonej Transformacji Miast na I kw. 2022.

Na transformację cyfrową Krajowy Plan Odbudowy, w wersji opublikowanej przez rząd w piątek 30 kwietnia, przewiduje 2,8 mld euro w części grantowej i 2,1 mld euro w części pożyczkowej.

W ramach KPO na komponent E "Zielona, inteligentna mobilność" planuje się wydać ponad 6,8 mld euro z dotacji i 700 mln euro z pożyczek. Pieniądze z tej części mają pójść m.in. na zakup zeroemisyjnych autobusów i tramwajów.

Środki z tego komponentu mają trafić na rozwój zrównoważonego, bezpiecznego i odpornego systemu transportowego zapewniającego odpowiednią obsługę potrzeb gospodarki i społeczeństwa. Jako cel szczegółowy wskazano zwiększenie udziału zero i niskoemisyjnego transportu oraz przeciwdziałanie i zmniejszenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko.

W ramach części ogólnej w KPO wymienia się inwestycje w m.in. zero i niskoemisyjny transport zbiorowy (autobusy), linie kolejowe, pasażerski tabor kolejowy, transport intermodalny oraz cyfryzację transportu.

W KPO podkreśla się, że sektor transportowy generuje ok. 25 proc. wszystkich emisji w UE, z czego transport drogowy - 75 proc. całkowitej emisji w transporcie. W Polsce ten odsetek wynosi aż 93 proc.

KPO przewiduje m.in. skierowanie 1 mld 114 mln euro na dokapitalizowanie dedykowanego funduszu, który będzie wspierał kapitałowo lub dłużnie inwestycje firm związane z rozwojem rozwiązań nisko i zeroemisyjnych w zakresie zrównoważonej mobilności i energii.

Dokument precyzuje też, że ponad 1,1 mld euro zostanie przeznaczonych na zakup ok. 1600 autobusów napędzanych prądem i wodorem.

Szef polskiego rządu mówił po głosowaniu, że dzięki porozumieniu ponadpartyjnemu "dziś wygrała Polska". Mateusz Morawiecki podkreślał, że pieniądze z Funduszu Odbudowy "nie mają żadnych barw: ani lewicowych, ani prawicowych, ani konserwatywnych, liberalnych czy jakichkolwiek innych".

"To głosowanie na pewno było przełomowe. Ja odbieram je jako bardzo pozytywne, ponieważ okazało się, że jest bardzo duża większość w naszym parlamencie, która jest świadoma tego, że trzeba wspólnie prowadzić działania dla dobra całej naszej ojczyzny. Dzisiaj wygrała z całą pewnością Polska" - podsumował premier Morawiecki.

Ratyfikacja decyzji Rady Europejskiej z grudnia ub. roku o zasobach własnych przez wszystkie kraje członkowskie jest konieczna do uruchomienia zarówno Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027, jak i Funduszu Odbudowy. Polska z unijnego budżetu i Funduszu Odbudowy ma otrzymać łącznie 770 mld zł w ciągu kilku lat.

Każde państwo członkowskie musi przygotować i przesłać do Komisji Europejskiej Krajowy Plan Odbudowy, będący podstawą do wypłaty środków z unijnego Funduszu Odbudowy. W poniedziałek po południu dokumenty związane z KPO zostały oficjalnie złożone przez Polskę w Komisji Europejskiej.

Sejm przyjął ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację decyzji o zasobach własnych Unii Europejskiej. Oznacza to uruchomienie unijnego Planu Odbudowy po koronawirusie, o wartości około 750 mld euro.