Informacja na stronę
Drogi Użytkowniku,

Administratorem Twoich danych osobowych jest Agencja Rynku Energii S.A z siedzibą przy ul. Bobrowieckiej 3, 00-728 Warszawa, KRS: 0000021306, NIP: 5261757578, REGON: 012435148. W ramach odwiedzania naszych serwisów internetowych możemy przetwarzać Twój adres IP, pliki cookies i podobne dane nt. aktywności lub urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane dodatkowo jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Administratora tych danych, cele i podstawy przetwarzania oraz inne informacje wymagane przez RODO znajdziesz w Polityce Prywatności pod tym linkiem.

Jeżeli korzystasz także z innych usług dostępnych za pośrednictwem naszego serwisu, przetwarzamy też Twoje dane osobowe podane przy zakładaniu konta lub rejestracji do newslettera. Przetwarzamy dane, które podajesz, pozostawiasz lub do których możemy uzyskać dostęp w ramach korzystania z Usług.

Informacje dotyczące Administratora Twoich danych osobowych a także cele i podstawy przetwarzania oraz inne niezbędne informacje wymagane przez RODO znajdziesz w Polityce Prywatności pod wskazanym linkiem (tym linkiem). Dane zbierane na potrzeby różnych usług mogą być przetwarzane w różnych celach, na różnych podstawach.

Pamiętaj, że w związku z przetwarzaniem danych osobowych przysługuje Ci szereg gwarancji i praw, a przede wszystkim prawo do odwołania zgody oraz prawo sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych. Prawa te będą przez nas bezwzględnie przestrzegane. Prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych z przyczyn związanych z Twoją szczególną sytuacją, po skutecznym wniesieniu prawa do sprzeciwu Twoje dane nie będą przetwarzane o ile nie będzie istnieć ważna prawnie uzasadniona podstawa do przetwarzania, nadrzędna wobec Twoich interesów, praw i wolności lub podstawa do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń. Twoje dane nie będą przetwarzane w celu marketingu własnego po zgłoszeniu sprzeciwu. Jeżeli więc nie zgadzasz się z naszą oceną niezbędności przetwarzania Twoich danych lub masz inne zastrzeżenia w tym zakresie, koniecznie zgłoś sprzeciw lub prześlij nam swoje zastrzeżenia na adres Inspektora Ochrony Danych Osobowych pod adres iod@are.waw.pl. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania dokonanego przed jej wycofaniem.

W dowolnym czasie możesz określić warunki przechowywania i dostępu do plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej.

Jeśli zgadzasz się na wykorzystanie technologii plików cookies wystarczy kliknąć poniższy przycisk „Przejdź do serwisu”.

Zarząd Agencji Rynku Energii S.A Wydawca portalu CIRE.pl
Przejdź do serwisu
2018-08-21 00:00
drukuj
skomentuj
udostępnij:

Radiowy system łączności dyspozytorskiej w działaniu OSD - nowe możliwości

Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/2196, ustanawiające kodeks sieci dotyczący stanu zagrożenia i stanu odbudowy systemów elektroenergetycznych, wymusza konieczność dostosowania systemów łączności głosowej, infrastruktury z nimi związanej, w szczególności systemów zasilania, celem spełnienia wymogów zawartych w rozporządzeniu.

Dla polskiej energetyki niezwykle istotne jest dysponowanie przez każdego OSD, oprócz podstawowych, przewodowych rozwiązań telekomunikacyjnych, także radiową siecią łączności dyspozytorskiej. Cyfrowa sieć radiowa powoli wypiera użytkowane przez OSD trankingowe sieci analogowe. Główne przyczyny to: technologiczne zużycie, zbliżająca się konieczność wyłączenia ich z pracy (do 2021 roku) oraz liczne ograniczenia właściwe technice analogowej.

Pewność pracy i bezpieczeństwo radiowych sieci łączności OSD

Należy podkreślić, że:
• rozmowy między użytkownikami sieci stanowią obecnie tylko około 30 proc. ruchu,
• pozostałe 70 proc. stanowi sterowanie elementami sieci i nadzór nad automatyką sieciową; dotyczy to przede wszystkim SN i nn,
• rola transmisji danych związanej z automatyką i sterowaniem będzie w najbliższych latach dynamicznie wzrastała.
Ze względu na wykorzystywanie łączności radiowej do sterowania pracą SN i nn, niezwykle ważne jest zapewnienie w sieci radiowej wysokiego poziomu pewności pracy oraz bezpieczeństwa transmisji poleceń i potwierdzeń. Wymagany poziom pewności i bezpieczeństwa w sieci radiowej musi być znacznie wyższy od tego, jaki są w stanie zapewnić sieci publiczne. Pewność pracy musi opierać się na odpowiedniej nadmiarowości rozwiązań. Właściwymi metodami działania są:
• podwajanie wielu kluczowych elementów stacji radiowych oraz węzłów sterowania siecią radiową,
• zwielokrotnianie powiązań między stacjami radiowymi,
• częściowe pokrywanie się zasięgów sąsiednich stacji radiowych,
• zwiększanie liczby kanałów radiowych w stacjach, co umożliwia obsługę większej liczby połączeń w przypadku poważnych awarii systemu energetycznego,
• budowanie akumulatorowych stacji umożliwiających długotrwałe zasilanie urządzeń nawet w czasie poważnych awarii sieci elektroenergetycznych.
Bezpieczeństwo - to przede wszystkim stosowanie takich środków technicznych, aby sterowanie sieciami dystrybucyjnymi odbywało się wyłącznie za pomocą autoryzowanych poleceń pochodzących od dyspozytorów OSD, bez możliwości ingerencji z zewnątrz. Podstawowym sposobem jego zapewnienia jest stosowanie szyfrowania transmisji radiowej za pomocą rozwiązań uniemożliwiających dostęp osobom postronnym.

Współpraca sąsiednich sieci radiowych OSD

Od początku prac zmierzających do cyfryzacji sieci radiowych sektora elektroenergetyki wskazywano na konieczność ujednolicenia systemu łączności w skali wszystkich OSD, pomimo że ich liczba i struktura organizacyjna w tym czasie podlegała znacznym zmianom, głownie w wyniku konsolidacji. Szczególnie zwracano uwagę na następujące fakty:
• Kilkugodzinny, a nawet dłuższy proces przywracania sprawności systemu wymaga niezawodnej łączności i pełnego panowania nad elementami zdalnie sterowanymi na znacznym obszarze Polski, który obejmuje teren działania więcej niż jednego OSD. Tym samym sprawna sieć radiowa jest niezbędnym środkiem technicznym wspomagającym restytucję systemu energetycznego.
• Jednolitość w skali całego kraju dotyczy także działania PSE. Struktura sieci przesyłowych OSP znacznie wykracza poza obszary obsługiwane
przez poszczególnych OSD. Należy zatem dążyć do projektowania sieci OSD tak, aby ich składowe były "widziane" przez OSP jako jedna sieć radiowa
działająca na jej potrzeby.

Wybór standardu dla sieci radiowych OSD

PTPiREE, będące operatorem sieci radiowej sektora elektroenergetyki, dokonywało syntezy kierunków rozwoju technik radiowych, zlecało analizy ekonomiczne i techniczne, prowadziło również prace przygotowawcze zmierzające do przekształcenia analogowych sieci łączności radiowej w nowoczesne, cyfrowe. Wyniki prowadzonych prac prezentowane były na bieżąco członkom PTPiREE w dokumentach oraz na licznych spotkaniach tematycznych. Dokonano rzetelnego porównania paru standardów radiowych, a także kilku modeli organizacyjnych i biznesowych budowy takich sieci.
Przeprowadzone analizy opierały się na rzeczywistych właściwościach poszczególnych technik, a nie tylko na uproszczonych informacjach rozpowszechnianych przez przedstawicieli operatorów publicznych we wstępnych fazach rozmów ofertowych. Rozważano możliwość wykorzystania standardów P.25, TETRA, TEDS, CDMA2000, tzw. dyspozytorskiego (z nakładką GoTa produkcji ZTE - jedynego wytwórcy na świecie), WiMAX, GSM/UMTS.
W wyniku uzyskano trudny do podważenia wniosek, że wszelkie wymogi sektora energetycznego spełnia jedynie własna (należąca do OSD i wybudowana głownie w obiektach OSD) sieć w standardzie TETRA, ewentualnie uzupełniona usługami w technice CDMA lub LTE operatora zewnętrznego w zakresie szybkich transmisji danych.
Na potrzeby systemu TETRA uzyskano rezerwacje obejmujące 58 kanałów w paśmie 420+MHz.
Energetyka rozpoczęła budowę własnych systemów TETRA, skorelowanych z wdrażanymi i modernizowanymi SCADA, oraz uwzględniających nowe technologie, jak np. system izolacji miejsc zwarcia FDIR. SCADA i FDIR są systemami, które umożliwiają prawidłowe działanie systemu elektroenergetycznego. Należą do tzw. elementów krytycznych systemu elektroenergetycznego i dlatego muszą podlegać szczególnej ochronie przez
nieuprawnionym dostępem oraz cechować się bardzo wysokim poziomem niezawodności w sytuacjach awaryjnych.
Docelowo przewiduje się osiągnięcie poziomu około 850 stacji bazowych TETRA na terenach obsługiwanych przez wszystkich OSD i OSP.

Pasmo 450 MHz - nowe możliwości

Przyznanie w maju 2018 roku sektorowi elektroenergetyki dodatkowego pasma częstotliwości w zakresie 450+ MHz stworzyło możliwość budowy szerokopasmowego systemu radiowego nowej generacji. Ponieważ jednak dołączenie usług możliwych do realizacji w systemach szerokopasmowych musi uwzględniać zagrożenia, jakie mogą zaistnieć w warunkach zbliżonych do zarządzania kryzysowego po wprowadzeniu niedostatecznie jeszcze standaryzowanej technologii LTE przez usługodawców komercyjnych, zdecydowano się powierzyć Instytutowi Łączności - Państwowy Instytut Badawczy, wykonanie niezależnej ekspertyzy mającej na celu ocenę powstałej sytuacji i perspektyw przyszłego rozwoju sieci.
Główne tezy z tego opracowania (*):
• Z uwagi na potrzeby sektora elektroenergetycznego w zakresie interoperacyjności w wymiarze międzynarodowym i krajowym, potrzeby
funkcjonowania w warunkach zagrożeń i kryzysu oraz stanu obecnie eksploatowanych systemów, poniesione koszty i zrealizowane prace wdrożeniowe w tym zakresie, istnieje potrzeba szybkiej i ostatecznej realizacji systemów dyspozytorskich, według sprawdzonych wzorów wdrażanych
w Unii Europejskiej i w wybranych OSD polskiego sektora elektroenergetycznego w oparciu o standard TETRA.
• Wybrany system musi cechować dojrzałość technologiczna, niezawodność oraz dostępność sprzętu w czasie kilkunastu lat. Istotna jest również zgodność ze standardami telekomunikacyjnymi stosowanymi w Europie w sieciach łączności dla służb publicznych. Nie bez znaczenia są także zebrane dotychczas doświadczenia z testów w warunkach rzeczywistych. Wszystkie przedstawione przesłanki potwierdzają słuszność wyboru systemu TETRA jako podstawowego dla łączności radiowej sektora energetyki. Jego infrastruktura spełnia wymóg zapewnienia autonomii zasilania i funkcjonowania długoterminowego, co najmniej 36 godzin w sytuacji awarii o charakterze masowym, gdy wyłączona jest dostawa energii do większości obiektów telekomunikacyjnych na obszarze objętym klęską żywiołową. Inne rozpatrywane systemy nie zapewniają wymaganej funkcjonalności i jakości usług.
• Dyspozytorski system radiokomunikacji ruchomej musi być własnością elektroenergetyki i zarządzany przez jej służby.
• Do tej pory sieć radiową TETRA wybudowano w 100 proc. na obszarze Energa-Operator oraz w 18 proc. - Tauron Dystrybucja i 2 proc. - PGE
Dystrybucja. Zatem należy również wziąć pod uwagę przesłanki ekonomiczne. Brak kontynuacji budowy sieci radiowej w standardzie TETRA w pozostałych OSD wpłynąłby negatywnie na bezpieczeństwo państwa, w szczególności w kontekście współpracy przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych (nawałnice, powodzie), do których doszło w ostatnich latach. Wynika z tego, że najlepszym rozwiązaniem zapewniającym sprawną i bezpieczną łączność w sektorze elektroenergetycznym jest system TETRA.
• Przygotowanie merytoryczne, projektowe i przetargowe oraz znaczne zaawansowanie inwestycji u operatorów sieci dystrybucyjnych, jak również brak alternatywy technicznej w ciągu najbliższych lat, przemawiają za podjęciem decyzji o kontynuacji budowy sieci TETRA. Tym bardziej, że projekt mógłby być ukończony w terminie około trzech lat. Brak tej decyzji powoduje coraz większe zagrożenie dla niezawodnego działania Krajowego Systemu Energetycznego.
• Cyfrowy system trankingowy TETRA doskonale sprawdza się w zakresie krytycznej łączności dyspozytorskiej (głosowej) i sterowania. Łączność radiowa TETRA powinna być siecią pierwszej ważności dla sektora energetyki.
• Realizacja LTE 450 w sposób ewolucyjny i synergiczny z TETRĄ wydaje się optymalnym i bezpiecznym sposobem budowy kompleksowego środowiska telekomunikacyjnego warunkującego sprawne działanie nowoczesnej elektroenergetyki.
LTE 450 zapewnia przede wszystkim wydajną transmisję danych, która może być z powodzeniem wykorzystana do realizacji usług o znaczeniu
niekrytycznym, wyższego poziomu, w tym: obrót, regulacje jakościowe, zdalny odczyt liczników, bilansowanie, stosowanie taryf dynamicznych oraz
umożliwia korzystanie z rożnych aplikacji bazujących na transmisji danych.
Dodatkowy system szerokopasmowy LTE 450 zapewniłby możliwość realizacji połączeń wideo wysokiej rozdzielczości (np. streaming obrazu).
• LTE nie posiada zaimplementowanych mechanizmów łączności krytycznej i funkcjonalności oczekiwanych w takich systemach. LTE jest siecią komplementarną dla TETRY i powinna być traktowana jako drugiej ważności dla sektora energetyki.
• Przygotowania do budowy sieci LTE 450 będą wymagały wielu działań, których łączny, szacowany czas wyniesie około cztery lata, a z budową sieci prawdopodobnie sięgnie dekady.
Działania te to:
- powołanie operatora sieci,
- opracowanie studium wykonalności,
- przeprowadzenie dialogu technicznego,
- przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego,
- budowa, wdrożenie, integracja i stabilizacja sieci.
• System LTE 450 wymagać będzie postawienia większej liczby stacji bazowych, co poprzedzone zostanie poszukiwaniem odpowiednich lokalizacji, w dużej mierze poza obiektami energetyki.
• Spodziewane koszty budowy sieci LTE będą znacznie wyższe od budowy systemu TETRA.
• Projektowanie sieci LTE jest bardzo złożone i wymagać będzie rozwiązania problemów, jakie niosą analizy pojemnościowa i zasięgowa, co związane jest z wpływem ograniczenia pasma radiowego na przepływność oraz zależność zasięgu stacji bazowych LTE od niej.
• Z braku specjalistycznego i drogiego oprogramowania, projekt propagacyjny sieci LTE nie będzie możliwy do wykonania we własnym biurze
projektowym.
• Pasmo 5 MHz przyznane ustawą z 10 maja 2018 roku w praktyce jest zmniejszone do 4,5 MHz przez udzielone pozwolenia dla innych użytkowników do końca 2027 roku, co sprawi, że do tego czasu możliwe będzie stosowanie w części kraju urządzeń pracujących w paśmie do 3 MHz i co stanie się przyczyną ograniczenia możliwej przepływności w tym paśmie.
• Obecnie dla LTE brak jest porozumień międzynarodowych dotyczących transmisji radiowych na terenach przygranicznych. Tylko 30 proc. tego
pasma jest preferencyjne dla Polski, a nawiązywanie takich porozumień trwa do kilku lat i ma niewielkie szanse powodzenia. Należy się zatem liczyć
z tym, że pewne obszary przygraniczne, na ogół w pasie 50 km, nie będą pokryte zasięgami łączności.
• Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/2196, ustanawiające kodeks sieci dotyczący stanu zagrożenia i stanu odbudowy systemów elektroenergetycznych, wymusza konieczność dostosowania systemów łączności głosowej, infrastruktury z nią związanej, w szczególności zasilania, celem spełnienia wymogów zawartych w rozporządzeniu.
• Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej w sprawie infrastruktury krytycznej, energetyka powinna posiadać własny, niezależny system telekomunikacyjny. Ma on zapewniać łączność również w warunkach awarii i służyć przywracaniu niesprawnego systemu energetycznego do działania,
zatem powinien być pierwszej ważności.
• Rekomenduje się budowę podstawowej sieci radiowej łączności dyspozytorskiej TETRA oraz budowę szerokopasmowej sieci radiokomunikacji ruchomej LTE, jako uzupełnienie sieci TETRA w obszarach wymagających szybkiej transmisji danych. System TETRA powinien zapewniać łączność krytyczną umożliwiającą efektywne utrzymanie ciągłości działania infrastruktury elektroenergetycznej i świadczenie podstawowej usługi dystrybucyjnej. Natomiast system LTE 450 - łączność niekrytyczną umożliwiającą w sposób bezpieczny, z użyciem odizolowanej sieci, realizację usług o niższym priorytecie, takich jak: obrót, regulacja jakościowa, odczyty, smart grid, IIoT, możliwość realizacji połączeń wideo wysokiej rozdzielczości itp. Przedsiębiorstwa sektora elektroenergetycznego powinny zatem dążyć do budowy komplementarnych, uzupełniających się sieci TETRA oraz LTE, które mogą, a nawet powinny funkcjonować równolegle.

Literatura

*. Ekspertyza dotycząca sposobu realizacji systemu radiowego łączności operatorów systemów dystrybucyjnych i operatora systemu przesyłowego,
podwyższającego niezawodność funkcjonowania systemów energetycznych z uwzględnieniem sytuacji katastrofalnych, Instytut Łączności - PIB, Warszawa

Zdjęcia (3x): Maciej Skoraszewski

Energetyka powinna posiadać własny, niezależny system telekomunikacyjny

Łączność radiowa TETRA powinna być siecią pierwszej ważności dla sektora energetyki

Sieci TETRA i LTE powinny funkcjonować równolegle czerwiec 2018.

Artykuł powstał bez wsparcia narzędzi sztucznej inteligencji. Wydawca portalu CIRE zgadza się na włączenie publikacji do szkoleń treningowych LLM.
KOMENTARZE
©2002-2021 - 2025 - CIRE.PL - CENTRUM INFORMACJI O RYNKU ENERGII

Niniejsza strona korzysta z plików cookie

Wykorzystujemy pliki cookie do spersonalizowania treści i reklam, aby oferować funkcje społecznościowe i analizować ruch w naszej witrynie.

Informacje o tym, jak korzystasz z naszej witryny, udostępniamy partnerom społecznościowym, reklamowym i analitycznym. Partnerzy mogą połączyć te informacje z innymi danymi otrzymanymi od Ciebie lub uzyskanymi podczas korzystania z ich usług.

Korzystanie z plików cookie innych niż systemowe wymaga zgody. Zgoda jest dobrowolna i w każdym momencie możesz ją wycofać poprzez zmianę preferencji plików cookie. Zgodę możesz wyrazić, klikając „Zaakceptuj wszystkie". Jeżeli nie chcesz wyrazić zgód na korzystanie przez administratora i jego zaufanych partnerów z opcjonalnych plików cookie, możesz zdecydować o swoich preferencjach wybierając je poniżej i klikając przycisk „Zapisz ustawienia".

Twoja zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać, zmieniając ustawienia przeglądarki. Wycofanie zgody pozostanie bez wpływu na zgodność z prawem używania plików cookie i podobnych technologii, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Korzystanie z plików cookie ww. celach związane jest z przetwarzaniem Twoich danych osobowych.

Równocześnie informujemy, że Administratorem Państwa danych jest Agencja Rynku Energii S.A., ul. Bobrowiecka 3, 00-728 Warszawa.

Więcej informacji o przetwarzaniu danych osobowych oraz mechanizmie plików cookie znajdą Państwo w Polityce prywatności.