Litewskie "Independence"

Analizując te dane, możemy powiedzieć, że europejska infrastruktura jest imponująca. Niemniej jednak odnosząc ją do poziomu importu LNG w UE widzimy, że jego wielkości systematycznie się zmniejszają. W 2014 roku^<1>, import LNG do UE wyniósł 47,2 mld m3, a jeszcze w 2011 roku wynosił 87 mld m3. Oznacza to, że tylko około 30% z możliwości technicznych europejskich instalacji jest wykorzystywanych, a przecież mowa tu o infrastrukturze za miliardy euro².

Pomimo spadków importu LNG do Azji o 4,2% w 3 kwartale 2015³, pozostaje ona dużo ciekawszym kierunkiem dla światowego skroplonego gazu ziemnego niż Europa. Po wypadku w elektrowni jądrowej Fukushima Daiihi w Japonii, wyłączono wszystkie japońskie elektrownie jądrowe, a ich brak w systemie zastąpiono produkcją energii elektrycznej opartą o gaz ziemny. Naturalną konsekwencją był skok ceny surowca na azjatyckim rynku oraz przekierowanie do Japonii znacznych ilości LNG, Europa zeszła na drugi plan. Ceny LNG na azjatyckim rynku utrzymywały się w okolicach 20 dol./mmBtu do 2014 kiedy to zaczął się ich systematyczny spadek. Dziś, w połowie listopada, cena oscyluje w okolicach 7 dol./MMBtu. Jest znacząco niższa, ale Azja nadal pozostaje ciekawsza dla eksporterów LNG niż Europa choć różnica pozostaje już niewielka. Wpływ na taki stan rzeczy ma załamanie się cen ropy naftowej na światowych rynkach, spowolnienie chińskiej gospodarki, czy stopniowy restart elektrowni jądrowych w Japonii. Reaktor Sendai 1 został włączony w sierpniu 2015r roku, a reaktor Sendai 2 uruchomiono 15 października 2015 roku⁴. Ważny, lecz dość często pomijanym czynnikiem jest podaż surowca, a precyzując rozwój infrastruktury gazyfikacyjnej na świecie od Stanów Zjednoczonych po Australię. Według danych The International Gas Union, światowe moce skraplania wynosiły 301 mln ton rocznie na koniec 2014 roku, a nowe 128 mln ton było w budowie. Oznacza to ogromny skok, o około 40%, możliwości eksportowych w ciągu najbliższych kilku lat.

Polski gazoport w Świnoujściu (pytanie dlaczego drugi w Gdańsku…), razem z litewskim terminalem LNG FSRU „Independence” w Kłajpedzie, wpisuje się w szeroko rozumianą politykę Unii Europejskiej opartą o infrastrukturę oraz dywersyfikację źródeł dostaw surowców energetycznych. Przypomnijmy jednak, że komercyjny start tej polskiej „infrastruktury krytycznej” przewidywany jest dopiero na pierwszą połowę 2016r. Obecnie mówimy o technicznym rozruchu instalacji. Pierwszy katarski gazowiec z tzw. gazem technicznym powinien zawinąć do Świnoujścia jeszcze w tym roku. Według nieoficjalnych informacji, Qatargas, potwierdził gotowość gazoportu do odebrania pierwszej dostawy LNG do Polski⁵.

Ostatnie publikowane informacje są bardzo ciekawe. We wtorek, 17 listopada 2015 roku, litewski Parlament zatwierdził zmiany w prawie, które pozwolą państwu odsprzedać skroplony gazu ziemny (LNG) na międzynarodowych rynkach spot⁶. Przypomnijmy, że Litgas ma podpisany pięcioletni kontrakt z norweskim Statoil na zakup 540 mln m3 rocznie, a zmiana prawa pozwala również odsprzedać część ładunków przeznaczonych dla terminala w Kłajpedzie. O zmianę poprosił sam Litags gdyż według najnowszych danych popyt na gaz spada co powoduję znaczne nadwyżki zamówionego gazu ziemnego. Możliwość sprzedaży tych nadwyżek na międzynarodowych rynkach spot pozwoliłaby zredukować poniesione straty.

Litewski Parlament wprowadził także zmiany w finasowaniu terminala „Independence”. Według nowych ustaleń, od 2016 roku, wszyscy odbiorcy gazu będą zobowiązani do rezerwowania mocy przeładunkowych terminala. Według podawanych informacji, opłata ma wynieść 5,382 euro za rezerwację przeładunku 1000 m3 gazu na dobę i ma być obliczana na podstawie zadeklarowanej rocznej ilości zakupu paliwa. Jak twierdzą litewscy przedstawiciele, Takie modyfikacje prawa pozwolą uzyskać około 100 mln euro rocznie potrzebnych na pokrycie kosztów eksploatacji terminala⁷. Przypomnijmy, że o podobnej socjalizacji kosztów obsługi terminala w Świnoujściu od dłuższego czasu mówi polski PGNiG. Jako jedna obecnie spółka energetyczna posiada on kontrakt na odbiór gazu w polskim terminalu i będzie więc ponosić całkowite koszty jego obsługi.

Kolejną bardzo ważną informacją jest, planowana na luty 2016 roku, pierwsza dostawa amerykańskiego LNG do Europy właśnie do terminala w Kłajpedzie⁸. Oczywiście technicznie jest to możliwe, a dane publikowane przez AB Amber Grid pokazują możliwe, wolne przepustowości dla odbioru takiego transportu. Rodzi się pytanie czy taka dostawa ma ekonomiczne uzasadnienie. Jak wynika z naszej analizy, Litgas już teraz bierze pod uwagę odsprzedaż norweskiego gazu. Trzeba również jasno podkreślić, że jest to gest czysto polityczny ale jakże ważny w obecnej sytuacji geopolitycznej, dla krajów Europy Centralnej i Wschodniej.

Rokas Masiulius, Minister energetyki Litwy, potwierdził⁹, że jeszcze kilka lat temu Litwa płaciła najwyższą cenę za gaz ziemny importowany od Gazpromu. W pierwszej połowie 2014 roku było to około 32,9 EUR/MWh. Rok później, posiadając już terminal LNG cena spadła o około 20%. W marcu 2015 roku wynosiła około 25 EUR/MWh. Jednym z powodów takich spadków jest oczywiście terminal LNG w Kłajpedzie. Gazprom był dla Litwy jedynym eksporterem gazu, lecz już nie jest. Podkreślmy jeszcze, że obecny długoterminowy kontrakt Litwy z Gazpromem na dostawy gazu wygasa z końcem 2015 roku¹⁰. Terminal LNG w Kłajpedzie oraz informacje o dostawach skroplonego amerykańskiego gazu to bardzo mocny argument w negocjacjach z Rosjanami. Stephen O'Rourke z Wood Mackenzie twierdzi, że rosyjski Gazprom, za pomocą dumpingu cenowego, musiałby zejść z ceny do 4 dolarów za mmBtu (obecnie 5,56 dolarów), aby dostawy z USA przestały być atrakcyjne dla Europy¹¹.

Polska wciąż nie rozpoczęła (brak oficjalnych informacji, choć przecieki sugerują możliwe prowadzone negocjacje) renegocjacji kontraktu jamalskiego, który kończy się w 2022. Nie można zapomnieć, że Moskwa rozważa zamknięcie gazociągu jamalskiego. A oficjalnie poinformowała o zakończeniu tranzytu przez Ukrainę w 2019 roku¹². Terminal LNG w Świnoujściu znacząco poprawia pozycję Polski w przyszłych (obecnych?) negocjacjach z Gazpromem i może wpłynąć na obniżenie ceny gazu ziemnego importowanego dotychczas tylko gazociągami.

Polskie podmioty takie jak PGNiG, PKN Orlen, Grupa Lotos, ale także spółki energetyczne (!!!) powinny aktywnie włączyć się w wyścig o amerykańskie LNG. Przykładem dla polskich spółek energetycznych powinny być ostatnie informacje, z których wynika, iż europejskie firmy nadal negocjują możliwe dostawy z pozostających w Stanach Zjednoczonych wolnych mocy skraplania. Francuski EDF podpisał we wrześniu umowę z Cheniere Energy Inc. na dostawy z Sabine Pass LNG do francuskich portów w formule DES-Delivered Ex Ship (DES)¹³. Kontrakt opiewa na dostawę w wysokości 89 mln MMBtu, która zostanie rozłożona na 24 dostawy od 2017 do 2018 roku. Co bardzo ciekawe, cena dla ładunków LNG jest powiązana z indeksem TTF (Dutch Title Transfer index (TTF)). O dodatkowe dostawy LNG zadbała również inna francuska firma ENGIE (dawnej GDF Suez). 28 października 2015 roku, podsiała 5 letnią umowę na dostawy LNG ze Stanów Zjednoczonych, również z Cheniere Energy Inc.¹⁴ Skroplony gaz będzie wysyłany z terminali Sabine Pass LNG i Corpus Christi LNG w formule DES-Delivered Ex Ship (DES) z dostawą do francuskiego portu Montoir de Bretagne LNG. 222 mln MMBtu, rozłożone na 12 ładunków, będzie dostarczone do Francji od 2018 do 2023 roku.

Cheniere Energy Inc. Informuje, że około 50% przyszłych dostaw amerykańskiego LNG może trafić do Europy¹⁵. Dlaczego więc nadwyżki amerykańskiego, skroplonego gazu z łupków nie mogłyby trafiać także do Polski? Miejmy także na uwadze, że spora część już podpisanych kontraktów nie posiada sprecyzowanych miejsc rozładunku. Oznacza to, że LNG może trafić do wszystkich innych światowych terminali gdzie cena będzie ekonomicznie konkurencyjna. Ale czy do Polski?

Przypisy:

¹https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/quarterly_report_on_european_gas_markets_2014_q4.pdf

²Terminal LNG à Świnoujście. APGEF, 16.10.2015 [Online] Dostęp w: http://www.apgef.com/lindependance-energetique-de-la-pologne-avec-linauguration-du-terminal-lng-a-swinoujscie/

³http://blog.cedigaz.org/eastern-asian-lng-imports-declined-4-2-q3/

⁴http://www.world-nuclear-news.org/C-Second-Japanese-reactor-restarted-1510154.html

⁵https://www.cire.pl/item,120616,1,0,0,0,0,0,qatargas-potwierdza-gotowosc-gazoportu-w-swinoujsciu-na-przyjecie-lng.html

⁶http://af.reuters.com/article/commoditiesNews/idAFL8N13C3KX20151117

⁷https://www.cire.pl/item,120586,1,0,0,0,0,0,nowe-zasady-finansowania-litewskiego-gazoportu.html

⁸http://www.reuters.com/article/2015/11/17/usa-russia-gas-europe-idUSL8N13B4OB20151117

⁹http://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2015/10/18/how-lithuania-is-kicking-russia-to-the-curb/

¹⁰http://en.delfi.lt/lithuania/energy/talks-with-gazprom-not-as-important-as-before-lithuanian-energy-minister-says.d?id=67249114

¹¹http://www.reuters.com/article/2015/11/17/usa-russia-gas-europe-idUSL8N13B4OB20151117

¹²Rosja nie planuje przedłużenia wygasającego w 2019 roku kontraktu z Ukrainą na tranzyt gazu ziemnego do Europy - poinformował rosyjski minister energetyki Aleksandr Nowak, którego cytuje agencja TASS. http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1419560,Rosja-nie-przedluzy-kontraktu-z-Ukraina-na-tranzyt-gazu-do-Europy 14/04/2015r.

¹³http://www.smarteranalyst.com/2015/09/21/company-update-nyselng-cheniere-energy-inc-marketing-signs-additional-lng-sales-agreement-with-edf/

¹⁴http://www.prnewswire.com/news-releases/cheniere-marketing-and-engie-sign-5-year-lng-sale-and-purchase-agreement-300167784.html
¹⁵http://www.platts.com/latest-news/natural-gas/geneva/cheniere-sees-half-of-its-us-lng-exports-headed-21494997