Nic przypadkowo się nie dzieje, co się opłaca!

Po zakończeniu prac dotyczących wdrożenia środków zaradczych wynikających z warunkowej decyzji Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez PKN Orlen kontroli nad Grupą Lotos rozgorzała dyskusja na temat opłacalności zaprojektowanych działań.

Faktem jest, że środki zaradcze wynegocjowane przez PKN Orlen z KE mogły być zrealizowane w różnych modelach biznesowych – od strategii pasywnej (prosta sprzedaż aktywów) po strategię rozwojową (która wymagała jednak nawiązanie partnerstwa biznesowego i to w najlepszym scenariuszu z globalnym graczem). Po pełnej analizie raportu z przeprowadzanych działań można stwierdzić, że osiągnięto opcję maksimum, pomimo negatywnych perspektyw dla branży rafineryjnej i wyzwań związanych z zaostrzającymi się regulacjami środowiskowymi. Tu nic się nie udało, bo to nie są przypadkowe działania, lecz konsekwentna realizacja założonej strategii budowania mulitenergetycznego koncernu.

Należy sobie uświadomić, że postawione przez KE warunki były niezwykle wyśrubowane. Nie z uwagi na skalę działań, lecz otoczenie rynkowe i regulacyjne. Zaostrzająca się polityka klimatyczna Unii Europejskiej, ogłoszenie pakietu Fit for 55, a w nim deklaracja dotycząca zakazu sprzedaży pojazdów z silnikami spalinowymi do 2035 r. Trudno sobie wyobrazić gorsze warunki do poszukiwania inwestorów zainteresowanych nabyciem aktywów rafineryjnych. Zgodnie z obecną tendencją rafinerie w Europie są zamykane lub wyprzedawane inwestorom (zazwyczaj ze wschodu) z dużym dyskontem do kapitalizacji rynkowej czy wartości księgowej. Dodatkowo działania podejmowane w okresie pandemii, która w pierwszej fazie spowodowała zatrzymanie gospodarek globalnych w wyniku zerwania łańcuchów dostaw i spadek popytu na paliwa płynne. Na dodatek mamy szalejącą w największych gospodarkach inflację i perspektywy w wielu sektorach raczej pesymistyczne.

W tych warunkach podjęto współpracę z inwestorami zainteresowanymi nie tylko samymi transakcjami sprzedażowymi w ramach środków zaradczych, ale przede wszystkim gwarantującymi dalszy rozwój koncernu i inwestycje w wydłużenie łańcucha wartości. Dodatkowo uzyskana w trakcie negocjacji cena dla całego pakietu środków zaradczych nie zawiera dyskonta do bieżącej kapitalizacji, czy wartości księgowej aktywów jak to obserwujemy w innych transakcjach na aktywach rafineryjnych w Europie. Poziom ceny uzyskany w wyniku transakcji mieści się w górnej części przedziału kapitalizacji rynkowej wyznaczonego zakresem kursów giełdowych Grupy Lotos w całym 2021 r. To potwierdza efektywność biznesową transakcji. Przyjęty model gwarantuje zachowanie kontroli operacyjnej nad rafinerią w Gdańsku, tym samym będzie możliwa jej integracja w ramach całego systemu Orlen, a to umożliwia osiągnięcie szeregu pozytywnych efektów ekonomicznych. Synergie z połączenia realizowane będą na całym łańcuchu wartości połączonych spółek, począwszy od kwestii zaopatrzenia rafinerii w surowce, optymalizację przerobu ropy naftowej oraz wzajemne wykorzystanie produktów i półproduktów pomiędzy zakładami do maksymalizacji marży rafineryjnej i petrochemicznej, poprzez m.in. dociążenie instalacji petrochemicznych wsadem z Lotosu bądź instalacji opóźnionego skoksowania w Gdańsku wsadem z Orlenu. Biznesowe efekty widoczne będą również w związku z optymalizacją logistyki paliwowej pierwotnej oraz zaopatrzenia stacji w paliwa. Realizacja wspólnej polityki inwestycyjnej, koordynacja remontów instalacji, wykorzystanie skali działalności to tylko przykłady możliwości optymalizacji działalności po połączeniu Grupy Lotos i PKN Orlen. Efekty synergii szacować już dziś można na kilka miliardów złotych, które zostaną osiągnięte w perspektywie kilku lat po połączeniu.

A jak transakcja wpłynie na gospodarkę? PKN Orlen nawet w dotychczasowym kształcie ma istotną rolę nie tylko gwarantowania krajowego łańcuch dostaw, ale przede wszystkim jest to silny ośrodek innowacji i akcelerator transformacji przemysłu. Korzyści związane z transakcją z globalnym partnerem jakim jest Saudi Aramco, daleko wykraczają poza samą cenę uzyskaną w ramach transakcji. Największą wartością umowy jest potencjał współpracy z partnerem przy inwestycjach petrochemicznych, dywersyfikacja dostaw ropy do Polski charakteryzującej się stabilną jakością, czy ekspansja geograficzna na rynki Europy Środkowo-Wschodniej. To realne gospodarcze wartości przedstawionej oferty, które wykraczają poza aspekt cenowy i których nie należy pomijać przy ocenie transakcji. Warto podkreślić, że Zjednoczone Emiraty Arabskie to lider innowacji w zakresie transformacji energetycznej, dlatego też współpraca w zakresie B+R i wdrażania innowacji, transfer sprawdzonych już technologii, odpryski technologiczne do innych sektorów gospodarki to wymiar efektów, które staną się kołem zamachowym nie tylko dla PKN Orlen, ale szeroko pozycjonować będą krajową gospodarkę. ZEA w procesie odchodzenia od paliw kopalnych poszukują metod transformacji własnej gospodarki i obszarów inwestycyjnych, które umożliwią ich dalszy rozwój. Polska w swojej ścieżce rozwojowej potrzebuje kapitału i dostępu do nowych technologii. Podjęte strategiczne partnerstwo z ZEA ujawnione w tak istotnej wartościowo i sektorowo transakcji może stać się kamieniem milowych do zwiększenia aktywności inwestycyjnej tego obszaru gospodarczego w naszym kraju, ale też co nie jest dziś bez znaczenia, zwiększa bezpieczeństwo Polski z uwagi na szerszą ochronę interesów ZEA w aspekcie globalnym. To również w wymiarze gospodarczym nie jest bez znaczenia. Stabilność, bezpieczeństwo, atrakcyjność obszaru inwestycyjnego, czy też wielkość napływającego kapitału tworzy perspektywę rozwoju i bogactwa.

dr Artur Bartoszewicz
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie