Za rozwiązanie KDTów najmniejsi odbiorcy zapłacą więcej

Niedługo zniknie jedna z największych barier blokujących rozwój konkurencyjnego rynku energii elektrycznej w Polsce, tzw. kontrakty długoterminowe. Niestety koszty jej usunięcia nie będą podzielone sprawiedliwie.

Kontrakty długoterminowe (KDT) były podpisywane przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) z elektrowniami i elektrociepłowniami w połowie lat 90. O szczegółach tych umów wiadomo niewiele - strony zasłaniają się tajemnicą. Konsekwencją ich podpisania było zablokowanie na wiele lat rynku energii elektrycznej. Większość sprzedaży prowadzona była po ustalonych na wiele lat cenach i w całości prowadzona przez PSE.

Koszty osierocone

Sejm przyjął 24 maja 2007 r. ustawę o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej i skierował ją do Senatu. Po podpisaniu przez Prezydenta RP wejdzie w życie i zmienią się zasady pokrywania kosztów związanych KDT-ami. Po rozwiązaniu kontraktów nie będą to już koszty wynikające z ich finansowania, ale tzw. koszty osierocone - ustawa definiuje je jako wydatki wytwórcy niepokryte przychodami uzyskanymi ze sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej, rezerw mocy usług systemowych na ryn- ku konkurencyjnym po rozwiązaniu KDT, wynikające z nakładów poniesionych przez wytwórcę do 1 maja 2004 r. na majątek związany z wytwarzaniem energii elektrycznej.

Ustawa, której proces legislacyjny jeszcze się nie zakończył, daje wytwórcom 150 dni na podjęcie decyzji o rozwiązaniu kontraktów, a dostawcom energii 270 dni na stosowną zmianę taryf. Te 270 dni wypadnie na pewno po 1 stycznia 2008 r., a wtedy zaczną obowiązywać nowe taryfy dla dostawców energii. Możliwe są więc dwa scenariusze. Jeśli elektrownie i elektrociepłownie sprawnie i bez zbędnej zwłoki załatwią formalności związane z rozwiązywaniem kontraktów z PSE, to powinno się udać wprowadzić opłaty zastępcze do przyszłorocznych taryf. Jeśli jednak wytwórcy wykorzystają do końca ustawowe terminy, to na początku 2008 roku będziemy płacili za KDT-y na obecnych zasadach, a zmiany zostaną wprowadzone zapewne od połowy 2008 roku, wtedy też zmienią się taryfy dla operatorów systemów dystrybucyjnych.

Stawka systemowa

Obecny podział opłat za finansowanie elektrowniom obsługi kontraktów długoterminowych sprawiedliwie dzieli obciążenia pomiędzy wszystkich odbiorców. Jest jedna stawka (tzw. składnik wyrównawczy stawki systemowej) w wysokości 25,11 zł/MWh netto, którą płacą wszyscy klienci zakładów energetycznych. Próżno szukać jej na rachunkach - składnik wyrównawczy stawki systemowej jest bowiem elementem stawki systemowej w taryfie operatora systemu przesyłowego (PSE-Operator). Według niej, z operatorem za przesył energii elektrycznej rozliczają się zakłady energetyczne. One zaś obciążają swoich klientów (tj. końcowych odbiorców energii) m.in. opłatami za dostawy energii. Wśród nich jest stawka systemowa i właśnie w niej jest ukryta opłata na rzecz beneficjentów kontraktów długoterminowych, tj. elektrowni i elektrociepłowni.

Koszty osierocone, powstałe w wyniku rozwiązania KDT-ów, niestety nie zostały podzielone pomiędzy wszystkich odbiorców sprawiedliwie, ale po bratersku - tj. mniejsi zapłacą więcej. To skutek uporu przedstawicieli unijnego DG Competition (dyrekcji generalnej ds. konkurencji), który podczas prac nad ustawą naciskał, by opłaty były uzależnione od mocy umownej, a nie od ilości zużywanej energii. W efekcie znaczna część odbiorców po rozwiązaniu KDT będzie płaciła za nie więcej niż do tej pory. Tak zwana opłata zastępcza pojawi się na rachunkach odbiorców końcowych - każdy więc będzie wiedział, w jakim stopniu płaci za inwestycje niektórych elektrowni i elektrociepłowni.

Trzy grupy

Odbiorcy indywidualni zostali podzieleni przez ustawodawcę na trzy grupy, w zależności od rocznego zużycia energii: poniżej 500 kWh, od 500 do 1200 kWh i powyżej 1200 kWh. Gospodarstwa domowe w Polsce zużywają rocznie średnio ok. 1950 kWh energii elektrycznej. Według tegorocznych stawek taryfowych płacą rocznie za finansowanie KDT-ów niemal 60 zł brutto. Gdy po rozwiązaniu wszystkich kontraktów zostanie wprowadzony nowy system rozliczeń, zapłacą bez mała 88 zł brutto. Za to odbiorcy indywidualni, zużywający wielokrotnie więcej prądu niż średnia krajowa, zapłacą znacznie mniej niż obecnie: przy 12 tys. kWh z tegorocznych 368 zł, wydatki związane z KDT spadną do 88 zł brutto (aż o 76 proc.). Średnia wielkość opłat przy wyższym zużyciu będzie ponadsześciokrotnie mniejsza niż przy niższym (6 zł/MWh netto w porównaniu z 37 zł/MWh - obecnie wszyscy odbiorcy płacą 25,11 zł/MWh).

Znaczne różnice wystąpią również na granicach przedziałów ustalonych w ustawie. Odbiorca zużywający rocznie 499 kWh energii elektrycznej będzie płacił miesięcznie prawie 55 gr brutto. Klient kupujący rocznie 500 kWh za finansowanie KDT według nowych zasad zapłaci 2,32 zł. Obecnie płacą odpowiednio 1,27 zł i 1,28 zł.

Po rozwiązaniu kontraktów długoterminowych i wejściu w życie nowych rozliczeń odbiorcy indywidualni (rozliczający się w grupach taryfowych G) zapłacą mniej niż obecnie, jeśli ich roczne zużycie mieści się w granicach od 216 do 499 kWh, od 909 do 1200 kWh bądź też jeśli przekracza 2868 kWh. Pozostali niestety zapłacą więcej niż obecnie.